Politie, geef de agent positie in divers samengestelde teams

Politieagenten worden overvraagd. Het gaat niet langer, breed inzetbaar zijn voor de opsporing van zowel de Albanese vrouwenhandel als de Brabantse drugshandel, de opsporing van zowel jihadronselaars als de liquidatiezaken in verband met Iers-Spaanse bendes. We moeten anders gaan kijken naar het beroep. De agent van nu is geen generalist meer, maar specialist. Mijn pleidooi deze week in de Tweede Kamer: geef onze agenten een positie in divers samengestelde teams.

Monoteams maken ziek Van Heerenveen tot Vlissingen, de politie is met bijna 7% kampioen ziekteverzuim. Per dag, ook vandaag, zitten vierduizend agenten thuis.  Stress is een factor. In Heerenveen zag ik de angst van het duobestaan in monoteams. Op werkbezoek vertelden de agenten mij dat een arrestant hen een complete dienst kost, de arrestant moet vervoerd richting politiecel en stel dat er intussen nog meer gebeurt in Heerenveen aan huiselijk geweld, diefstallen of berovingen. De agenten vrezen er alleen voor te staan. Ze kunnen nauwelijks rekenen op partners buiten de politie, kennelijk. Een schone taak voor de politieleiding. In de strijd tegen ziekteverzuim, bijvoorbeeld.

Reken maar dat het stress kost, om er alleen voor te staan. Alleen al spraakmakend de afgelopen week: de politie moet schietende motorbendes uit elkaar halen, zonder onze hulp om die bendes als criminele organisaties te ontbinden.  En reken maar dat het belastend is voor de terreureenheid DSI , om een week lang twaalf uur op en twaalf uur af paraat te staan voor huiszoekingen en arrestaties.

En reken maar dat het een incasseringsvermogen vergt om als agent met grote regelmaat te ondervinden dat de verdachten die jij aanlevert bij het Openbaar Ministerie, binnen afzienbare tijd weer voor je neus staan, doordat ze sepot, vrijspraak, voeging of een straf buiten de cel kregen, al dan niet voorwaardelijk.

Het WODC heeft daar in zijn onderzoek hoge aantallen bij gemeld. Veel cellen mogen dan wel leeg staan, daarbuiten blijft het voor de politie een drukte van belang; misschien wel juist daardoor. Alleen al de voortvluchtige veroordelen die zich schuilhouden binnen de Nederlandse landsgrenzen, staan met circa drieduizend man voor honderden jaren cel.

Diversiteit is kwaliteit Het ergst vind ik nog het langdurig ziekteverzuim. Vaak met verhullende dossiers. Mijn voormalige collega’s zijn te bevlogen en te stoer om expliciet te melden dat zij naast fysieke klachten, ook mentale klappen opliepen. Opvallend is dat het eigenlijk zelden gaat om één specifieke gewelddadige gebeurtenis op straat, meldde het TNO dat alle ziekteverzuimdossiers uit 2010 en 2011 onderzocht.  Alles wijst erop dat de stress, de trauma’s, depressies en frustraties  zijn opgebouwd doordat de agenten er te vaak  alleen voor staan. Zij vinden zelf ook dat zij alles moeten kunnen, drugshandelaren met Brabantse accenten vanachter de tap lokaliseren op geboorteplaats, maar ook jihad ronselaars herkennen in verwaarloosde stadswijken. Dat gaat zo niet.

Agenten kunnen het niet langer volhouden om als generalisten overal inzetbaar te zijn. Zij hebben om zich heen divers samengestelde teams  nodig met een scala aan specialistische expertise en professionele routines.  Welke specialisten in welke teams, dat hangt af van de opdracht waar ze voor staan; de agent in de Schilderswijk krijgt een ander team dan de rechercheur die Albanese vrouwenhandel opspoort.

Ook minister van der Steur vindt dat we anders moeten kijken naar het politieberoep, van generalisten in monoteams naar specialisten in gevarieerde teams. ‘Wij mogen niet van alle agenten verwachten dat zij de foute Houssain kunnen onderscheiden van de goede Hassan’, zei de minister  letterlijk, een paar maanden geleden in de Tweede Kamer, toen wij spraken over etnisch profileren, de categoriale aanhoudingen bij vooral  identiteitscontroles.  En hij deed wat een minister doet met organisaties waar een minister verantwoordelijk voor is: de politie heeft een organisatorische hervorming ingezet om ziekteverzuim te bestrijden en daarnaast ook een visie- en beleidskader voor diversiteit, sinds september 2015.

Maar het ziekteverzuim is gebleven. Gegroeid zelfs, volgens recente cijfers. Ik zie bij mijn reizen door het land, op bezoek bij politiekorpsen, nog steeds vrijwel uitsluitend monoteams. Het wordt tijd dat de politieleiding de geest blaast in haar beleidsdocumenten. Dat de personeelsselecteurs bij de politie professioneel werk maken van de werving van hun specialisten, waaronder aspiranten, agenten en vooral ook rechercheurs met diverse etnische wortels.

Eendachtig het adagium waarin politieselecteurs altijd sterk waren: ‘wij selecteren mensen die al beschikken over de geschikte persoonlijkheid, die wij vervolgens in onze opleiding de juiste vaardigheden kunnen aanleren’. Ik pleit voor urgentie. Opdat onze agenten trefzekere aanhoudingen, succesvolle opsporingen en verhoren met bekentenissen kunnen melden. Dát maakt gezond. En voor de vierduizend agenten die nu nog thuis op de bank zitten: beterschap!