Politiek kerstverhaal: Eenzaam

Wat voelt hij zich eenzaam en belabberd op deze kerstavond. Zelfs de vrolijke kerstkaarten van zijn vrienden uit de oppositie raken hem niet. Hoe kon hij zich zo in de nesten werken? In zijn eerste kameroptreden als minister van Buitenlandse Zaken kon hij vol overtuiging zijn andere, meer diplomatieke kant laten zien. Zijn Europa-Wende kon hij daarna geloofwaardig neerzetten en alom sprak men zeer waarderend over zijn inzet. Ook kon hij met glans de eerder in Londen gevestigde EU-medicijnenautoriteit EMA binnenhalen. En is er wrijving met zijn collega op Ontwikkelingssamenwerking? Met kranten die dat suggereerden kon de volgende dag de vis worden ingepakt. Maar nu dit! Waarom heeft hij dit niet kunnen voorzien? Wat dreef hem om met open ogen in de val te lopen? En bij wie kan hij terecht voor een way-out? Dit alles blijft maar spoken in zijn hoofd, die avond. De feestelijkste avond van het jaar… Eenzaam, heel erg eenzaam voelt hij zich. En het begon zo veelbelovend, die dag in oktober. Met die bijzondere flax. Maar nu kan hij zich maar niet losmaken van hetgeen zich toen en daarna afspeelde. De mogelijke afloop maakt hem wanhopig. Hij draait de film in zijn verwarde hoofd voor de zoveelste keer af.

Gecodeerd als flax Het ratelend geluid vanuit de hoek van zijn kamer kan hij die oktoberdag niet thuisbrengen. Hij ziet alleen maar het inmiddels bekende tafeltje met een lang kleed en een boeket bloemen erop. Hij laat zijn kamerbewaarder komen die al snel het vreemde gepiep weet te lokaliseren. Het is afkomstig van een apparaat in die hoek. Op zijn vraag wat hier gaande is, hoort hij een raadselachtig verhaal. “Toen president Obama in 2014 Nederland bezocht, heeft hij een zeer vertrouwelijk onderhoud gehad met uw voorganger. Er is toen afgesproken om met een aantal bevriende toprelaties wereldwijd een geheim communicatienet op te zetten ter bestrijding van een specifiek soort IS-terrorisme. Het netwerk functioneert buiten internet om en is beveiligd tegen hackers. Overigens is het netwerk nooit actief geweest, wellicht reden dat we u niet over deze communicatie hebben ingelicht. Het is een soort fax die een A4 produceert, maar door de CIA is gecodeerd als flax. Het moet wel van groot belang zijn dat u nu deze flax krijgt.” De kamerbewaarder overhandigde hem met het nodige ontzag het papier om daarna snel de kamer te verlaten.

Een andere kant Met bibberende vingers pakt hij het document aan. Zou dit geheime apparaat hem zo dicht bij de president van de VS brengen? Zou de machtigste man van de wereld echt weten dat hij de nieuwe minister is? Ook al is het een president die vriend en vijand voortdurend verrast – bijvoorbeeld bij de aanwijzing van Jeruzalem als hoofdstad van Israël – is het toch ondanks alles de president van Amerika! En die stuurt hem een flax! Zijn intuïtie zegt hem dat ook de nieuwe president, net als hijzelf, een andere kant moet hebben. Eén die hem het topondernemerschap verschafte! Die heeft gemaakt wat hij nu is! Een man van overwinningen. Wat hij dan leest, en herleest, en weer leest doet zijn hart in de keel kloppen. Hij tast naar zijn stoel omdat hij zich nauwelijks staande weet te houden. Als hij weer enigszins bij zinnen is, doet hij snel de kamerdeur op slot. Dit document is hoogst vertrouwelijk en de aanhef – waarin hij inderdaad zijn eigen voornaam leest – versterkt zijn gevoel dat de inhoud met werkelijk niemand besproken kan worden. Ook niet met de minister-president (MP) al zijn zij van dezelfde bloedgroep. Zeker niet met deze MP want voor alles moet hij voorkomen dat zijn politieke metgezel deze unieke kans voor zichzelf opeist. Iets wat hem eerder en maar al te vaak al is overkomen. Het is een unieke kans om nu echt tot de wereldtop te kunnen behoren. En dat voor een Fries, ooit secretaris van de plaatselijke postduivenvereniging.

Het is een unieke kans om nu echt tot de wereldtop te kunnen behoren. En dat voor een Fries, ooit secretaris van de plaatselijke postduivenvereniging.

Hawk Hij moet behoedzaam te werk gaan. Het papier moet versnipperd en via de toilet in het riool verdwijnen. De inhoud moet in zijn hersenschors gegraveerd staan. Hij kan de tekst nu dromen: “Ik heb je persoonlijke medewerking dringend nodig. Vanwege mijn presidentschap en in het belang van het Amerikaanse volk. Tijdens je komend bezoek aan Brussel in november zal iemand zich bij je melden onder de codenaam Hawk. Luister goed naar deze persoon en volg de instructie stipt op. Neem geen contact met mij op, gebruik de flax niet en praat werkelijk met niemand over ons contact. Vernietig dit papier. Als de taak is volbracht nodig ik je persoonlijk uit om naar het Witte Huis te komen. Ik reken op je.” Was getekend D. Hij vindt het moeilijk dat hij met werkelijk niemand over het verzoek kan praten. Ook niet met zijn eigen secretaris-generaal die al tijdens het eerste contact hem waarschuwde: “Bij BuZa is niets wat het lijkt.” Maar ja, ook deze hoogste ambtenaar heeft geen ervaring met de flax, zo oordeelt hij.

Deal Net nu hij zich op zijn hotelkamer wil concentreren op de EU-Ministerraad van die avond wordt op zijn deur geklopt. Hij loopt naar de deur en ziet via de deurspion een wat oudere vrouw staan. Hij roept “Pardon” en krijgt als antwoord “Hawk”. Hij heeft er de laatste weken voortdurend aan gedacht maar het komt toch nog onverwacht. Met een zwaai opent hij de deur en gebaart haar snel binnen te komen. Door zijn talenknobbel voor het Engels is het ijs snel gesmolten. Hij heeft wel door dat deze dame niet voor een gelegenheidspraatje is gekomen. Dan komt – na een whiskey uit de minibar – het eigenlijke verhaal op tafel: “Uw Nederlandse collega-minister voor ontwikkelingssamenwerking zal via de Russen gehackte informatie krijgen over een grote wapendeal die onze president met Israël en Saoedi-Arabië zal sluiten. Deze deal ligt buiten de afspraken die in VN-verband zijn gemaakt. Maar de deal is essentieel in de strijd tegen het wereldterrorisme. Onze president noemt de deal een kernpunt van zijn America First aanpak dat in bilateraal contact moet worden verzilverd. Aan u de vraag ervoor te zorgen dat uw collega-minister de gehackte informatie niet formeel als minister ontvangt maar als gewone burger. Een minister van een bevriende mogendheid heeft een speciale positie, een gewone burger niet ook al is deze minister geweest. Haar aftreden kan worden ingang gezet door het publiceren van enkele nepmails over haar relaties met leiders uit het Midden-Oosten, waaronder Iran. Ik zie u overmorgen bij het afscheidsdiner. Dan kunnen we praten over uw aanpak. Intussen zwijgt u over ons contact; ik ben hier nooit geweest.” Waarna ze snel de kamer verlaat zonder dat hij ook maar een vraag kan stellen. Inderdaad zijn collega-minister is een Midden-Oosten expert en heeft op allerlei niveaus contacten. Hij kan zich heel goed voorstellen dat de informatie alle internationale verhoudingen op scherp zet en een tijdbom is voor de Amerikaanse president die hij nu als zijn vriend mag beschouwen. Maar hoe pak je zoiets aan? Morgen moet hij een plan hebben. Wat helpt: hij raakt er steeds meer van overtuigd dat het een zaak is tussen twee leiders: hij en de president van Amerika! Dat vereist vertrouwen en geheimhouding. En zijn eerste ervaringsles is op dit niveau: geheime diensten zijn nuttig, maar je moet ze soms op afstand weten te houden.

En zijn eerste ervaringsles op dit niveau is: geheime diensten zijn nuttig maar je moet ze soms op afstand weten te houden.

Plan Hij is er niet echt bij met zijn hoofd. Een complexe EU-agenda, dwarsliggende collega’s, onderlinge rivaliteit, spanningen tussen noord en zuid, en tussen west en oost. Wat hem werkelijk bezig houdt is de uitvoering van het verzoek dat hij inmiddels als de hoogst mogelijk gekwalificeerde opdracht is gaan ervaren. Zijn aanpak krijgt de instemming van zijn contactpersoon: via een bevriend Nederlands ochtendblad verschijnt nepnieuws over eerdere relaties van de minister met enkele regeringsvertegenwoordigers in het Midden-Oosten waarover ze in haar CV niet heeft gesproken. Een politieke doodzonde die een onmiddellijk aftreden tot gevolg heeft. Als later blijkt dat het allemaal niet waar is, is het kwaad al geschied, zo leert de praktijk. Morele bezwaren heeft hij niet want soms moet het individuele belang van een collega wijken voor het grotere geheel. En bij dit spel blijft hijzelf geheel buiten schot en zal hij binnen afzienbare tijd speciale gast zijn van vriend D., de president van Amerika. Voor het afscheid in Brussel heeft hij met zijn ambtenaren een kort, persoonlijk woordje voor al zijn EU-collega’s voorbereid. Dit om te voorkomen dat ze hem als een outsider zouden gaan beschouwen.

Kerstpakket “Heb je een momentje?” Een bevriend Kamerlid van de coalitie spreekt hem aan na de commissievergadering waarin hij soepel en met de nodige humor alle vragen van de commissieleden kon beantwoorden. Opnieuw proeft hij waardering voor zijn inzet. De president zal over enkele weken niet met een buitenlands onderdeurtje te doen hebben! “Natuurlijk, we kunnen even apart zitten, waar wil je me over spreken?” “Ik zal er niet omheen draaien. Als ik ‘Hawk’ zeg moet bij jou alle mogelijke bellen gaan rinkelen. Wat ik je nu ga zeggen, heb je niet van mij gehoord. Ik weet uit betrouwbare bron dat je zogenaamd vanuit Amerika ingeschakeld bent om onze minister van Ontwikkelingssamenwerking te laten struikelen. Ik heb het hele dossier ingezien. Van de eerste nep-flax, van je ontmoeting in Brussel en van je opzet om via nepmails haar onderuit te halen. Je mocht er met niemand over praten maar daardoor had je niet door dat het hele verhaal fake is. Er is geen president die jou ingeschakeld heeft, er is geen gekwalificeerde flax, er is geen wapendeal en er is geen contactpersoon vanuit het Witte Huis. Allemaal fake! De Russen zitten achter deze opzet om de Amerikanen in diskrediet te brengen en een wig te drijven tussen Amerika en Saoedi-Arabië door een deal met Israël te suggereren. Stel dat je doorzet en onze minister daardoor struikelt. Amerika zal kunnen zeggen dat er geen deal is en dat jij als een lone wolf hebt gehandeld. Grote verwarring alom en verstoring van de wereldvrede waarbij de Russen aan de zijlijn staan te lachen. Er is alleen maar rivaliteit tussen Rusland en Amerika en de Russen hebben in jouw persoon een gretige maar naïeve figuur gevonden om de positie van Amerika in het Midden Oosten te verzwakken. Ze hebben wellicht gebruik gemaakt van het latente wantrouwen dat je hebt naar onze eigen minister. Dat heeft je verblind. Ik weet van de opzet omdat de Israëlische geheime dienst Mossad mij daarover heeft ingelicht. Ook onze minister voor Ontwikkelingssamenwerking is voor 100% op de hoogte. En nu mag ik als haar boodschapper optreden: zij doet jou het aanbod om over deze hele zaak te zwijgen onder de voorwaarde dat je nog voor de kerst zelf aftreedt. Ga je op kerstavond vóór 12 uur niet op haar voorstel in dan ontvangt de MP op Eerste Kerstdag het hele dossier als een bijzonder kerstpakket bij zijn kerstontbijt. Het is nu aan jou om te beslissen. Sorry, maar zo liggen de kaarten.” Waarna het bevriende Kamerlid zonder hem nog aan te kijken prettige feestdagen toewenst en opstapt.

“Ga je op kerstavond voor 12 uur niet op haar voorstel in dat ontvangt de MP op eerste kerstdag het hele dossier als een bijzonder kerstpakket bij zijn kerstontbijt. Het is nu aan jou om te beslissen. Sorry, maar zo liggen de kaarten.”

Geen twijfels Hij heeft nog enkele uren om een beslissing te nemen. Hij twijfelt geen moment aan het verhaal van het Kamerlid. Zijn kennis van de details laat eenvoudigweg geen twijfel toe. Behalve de conciërge is niemand meer in het gebouw dat koud en kil aanvoelt. Hij heeft zijn bezoek aan het familiefeest in de Ardennen afgezegd. De grote eenzaamheid die hem nu overvalt, maakt het hem moeilijk naar het waarom van zijn falen te zoeken. Hij kan maar niet geloven dat de flax nep was. Dat alles nep is. Dat er helemaal geen president van Amerika is die hem nodig heeft. Kan hij zijn collega-minister bellen? Maar wat kan de uitkomst daarvan zijn? In al zijn wanhoop ziet hij in dat er niets anders op zit dan de MP te schrijven dat hij aftreedt. ‘Om persoonlijke redenen.’ Achteraf is het makkelijk praten. Dat je altijd een check moet uitvoeren. En: is het wat het lijkt? Was hij verblind door tomeloze ambities of zijn het de beginnersfouten die hem fataal zijn geworden. Of een combinatie van die twee? Nog een half uur te gaan. De eerste zinnen staan op papier. Droge zinnen zonder een spoor van emoties al staat hij inwendig in brand.

Nog een half uur te gaan. De eerste zinnen staan op papier. Droge zinnen zonder een spoor van emoties al staat hij inwendig in brand.

Dear Friend Maar dan: droomt hij? Hallucineert hij? De flax ratelt opnieuw en spuwt een papier uit. Het ligt nu op de grond maar hij durft het niet op te pakken. Hij had na het gesprek met het Kamerlid het heilloze apparaat al direct moeten laten verwijderen. Gek wordt hij ervan. Maar dan leest hij toch de tekst:

Hij schuift de gordijnen van zijn kamer open. Buiten veranderen de miljoenen sneeuwvlokken het terrasgebouw van het ministerie aan de Rijnstraat in een enorme kerstboom. Hij belt naar de Amerikaanse ambassadeur. Door de lange wachttijd voelt hij een zenuwaanval opkomen. Eindelijk gaat de wachttoon over in een ijzige piep waarna een boodschap kan worden ingesproken. Zijn telefoon valt uit zijn handen en komt op het harde bureaubad terecht. Hij heeft nog maar vijf minuten. Hij rekent op zijn intuïtie. Hij pakt opnieuw zijn telefoon. Kuchend probeert hij zijn stem weer trefzeker te laten klinken. Één klik is genoeg om de juiste persoon te pakken te krijgen.

Hij heeft nog maar vijf minuten. Hij rekent op zijn intuïtie. Hij pakt opnieuw zijn telefoon.

Tekst: Giep Hagoort, illustratie: Erik Uitenbogaard