Ramp? Met Iran-deal overstijgt het Westen juist zichzelf

In navolging van de Israëlische premier Netanyahu verwerpt ook schrijver Leon de Winter het vredesakkoord over het atoomprogramma van Iran. Hij spreekt van een ‘ongekende catastrofe’ en noemt het akkoord een deal, ‘die leidt tot de vervulling van de neomarxistische en islamitische droom van de vernietiging van Israël’. Hij ziet dit tevens als ‘het touw waarmee Iran het Westen zal opknopen’ (Trouw 22-7).

Het is een perceptie met angst als hoofddimensie. Dat het terugdraaien van 2000 jaar geschiedenis via het stichten van een joodse staat in een toen voornamelijk Arabische regio door velen aldaar, niet in het minst in het sjiïtische Iran, vooral in de retoriek, nog steeds moeilijk te accepteren blijkt, geeft uiteraard angst. Op zich te begrijpen, zeker in Israël, dat overigens die angst zelf ook voedt, mede door het nu al decennia  bezet houden van in oorlogen veroverd Palestijns gebied , VN-resoluties ten spijt .

Jammer, omdat die internationale rechtsorde juist de garantie is, dat Israël bestaansrecht heeft en houdt. De Winter spreekt  inzake het in Wenen bereikte akkoord alleen over Obama,  net als John Bolton, van 2001 – 2005 Staatsecretaris Buitenlandse  Zaken onder George Bush  (NRC 18-7). Maar het is goed in het oog te houden dat dit een door 7 landen onderhandeld akkoord is, inclusief ook China, en bovendien op 20 juli in New York met algemene stemmen bekrachtigd werd door de VN-Veiligheidsraad.

Angst is als energie vaak een zichzelf vervullende profetie. Ik opteer dan ook meer voor vertrouwen, ook omdat de controle op de gemaakte afspraken goed is. Er is zelfs een ‘snapback’ geregeld, namelijk dat de opgeheven sancties automatisch weer van kracht worden, als Iran zijn afspraken niet nakomt. En er komt een ‘Joint Commission’ voor klachten in deze, waarin alle 6 betrokken landen zitten.

Iran desnoods bombarderen? Maar los daarvan acht ik de gekozen methode van grote betekenis. Het alternatief van John Bolton is ‘Iran desnoods bombarderen’ (NRC 18-7), zoals zijn republikeinse regering dat in 2003  samen met Engeland  deed  in Irak , maar dan buiten de internationale rechtsorde om. Over de rampzalige gevolgen daarvan is veel geschreven en ook al voldoende communis opinio. Zelfs het ontstaan van de IS-staat lijkt daar voor een groot deel op terug te voeren. Ik respecteer de visie van Leon de Winter maar meen dat voor hem voortgaande polarisatie met, isolatie van en mogelijk uiteindelijk oorlog met Iran, dan het enige alternatief is. Een grote stap terug in de internationale rechtsorde, die ontstond na de Tweede Wereldoorlog en na de vrij-wording van de koloniën.

Meer gematigdheid De wereld heeft al meerdere keren inzake Iran aan de rand van een militair conflict gestaan. Het nucleaire akkoord met Iran is dan ook met recht een overwinning van de diplomatie en van de politiek van dialoog. Het Westen controleerde lang de oliewinning in Iran en demoniseerde na 1979, toen dat gestopt werd, dit land met termen als ‘As van het Kwaad’, waarbij Iran van haar kant, sprekend over de VS als de ‘grote satan’, zich tevens niet onbetuigd liet.

President Rohani gaf overigens al in 2013 duidelijke signalen van meer gematigdheid. Dat het Westen nu in lijn daarmee duidelijk gekozen heeft voor een vreedzame dialoog, verdient slechts lof. Een maand geleden bracht Duitsland ook in Berlijn de strijdende partijen in Libië bijeen. Frank-Walter Steinmeier, minister van Buitenlandse Zaken van Duitsland, noemt dan ook het akkoord van Wenen ‘historisch van aard’. Er zou met ‘eenheid, geduld en doorzettingsvermogen’ veel zijn bereikt volgens hem. Als Rusland op dezelfde manier inzake Syrië zo’n constructieve rol zou spelen als nu in Wenen inzake Iran, zou deze weg mogelijk ook succes kunnen hebben in Syrië, aldus Steinmeier (NRC 16-7).

Dit lijkt nu nog wat ver van het bed, maar dat hij dit oppert, is positief. Hoe erg ook een conflict, uiteindelijk zal er (moeten) worden gepraat. Of het akkoord vooral het werk was van Obama, is minder belangrijk. Ik constateer dat het Westen zichzelf in positieve zin oversteeg. Heeft Harvard-onderzoeker Steven Pinker, die met anderen het geweld vanaf de Middeleeuwen in kaart bracht en een evolutie van langzame afname constateert, dan toch gelijk, dat we vandaag in de ‘meest vreedzame tijd ooit’ leven?