Rosenthal vindt handel belangrijker dan mensenrechten

Minister Uri Rosenthal (Buitenlandse Zaken) vindt mensenrechten overal ter wereld erg belangrijk, maar de nationale handelsbelangen wegen voor hem nog vele malen zwaarder. De Nederlandse oliereus Shell wordt in Amerika vervolgd voor ernstige schending van mensenrechten in Nigeria. Vandaag mag de minister in een overleg met de Tweede Kamer uitleggen waarom hij een brief naar de Amerikaanse rechter heeft gestuurd om deze zaak te voorkomen.

Rosenthal vindt dat Shell niet voor de Amerikaanse rechter zou moeten worden gedaagd voor daden die elders in de wereld zijn gepleegd. Ik ben echter van mening dat elke multinational de zekerheid moet hebben dat ze overal ter wereld vervolg kunnen worden bij misdaden tegen de mensheid.

De zaak die op dit moment voorligt bij het Hooggerechtshof in Amerika gaat om één van de Nigeriaanse mannen, Barinem Kiobel, die in 1995 samen met mensenrechten- en milieuactivist Ken Saro-Wiwa werd geëxecuteerd. Zij verzetten zich tegen de grootschalige vervuiling die Shell veroorzaakt in Nigeria en werden vervolgens door het militaire regime ter dood veroordeeld in verband met een moord op vier stamhoofden. Er is nooit bewijs gevonden dat de activisten daar iets mee te maken hadden.

De Nederlandse oliemaatschappij werkte toentertijd nauw samen met de Nigeriaanse junta en sprak zich niet uit tegen deze grove schending van mensenrechten. De zoon van Saro-Wiwa schikte met Shell, maar de weduwe van Kiobel zette een rechtszaak tegen de Nederlandse oliemaatschappij principieel voort.

Het zou in de humane lijn der logica liggen dat Rosenthal deze zaak toejuicht. Tot mijn grote verbazing heeft de Nederlandse regering echter een brief aan het Amerikaanse Hooggerechtshof geschreven om niet de weduwe, maar Shell te steunen. Volgens het kabinet is de mogelijkheid buiten de landsgrenzen aangesproken te worden op ernstige mensenrechtenschendingen ‘… nadelig voor Nederlandse onderdanen, zoals Nederlandse bedrijven die gebaat zijn bij rechtszekerheid…’. 

Deze houding staat haaks op de principes van de Verenigde Naties, die Nederland notabene promoot. De VN gaan er namelijk van uit dat bedrijven ook verplichtingen hebben onder internationaal recht, namelijk het ‘respecteren van mensenrechten’. Het rechtstreekse gevolg van het dragen van een plicht, is aansprakelijkheid als die wordt geschonden. 

Ik had dan ook de verwachting dat het kabinet, net als president Obama, haar steun zou uitspreken voor rechtszaken bij Amerikaanse rechtbanken tegen Shell. Laten we hopen dat de Tweede Kamer wijzer is dan Rosenthal, door zijn handelspraatjes heen prikt en hem sommeert zich nu eens op te stellen als een minister van Buitenlandse Zaken en niet als vertegenwoordiger van de handelsbelangen van een olieboer.