Rouwband tijdens WK voetbal wordt steeds gepaster

Het opmerkelijke ontwerp ten spijt was het niet de onthulling van het te bouwen hoofdstadion van het WK voetbal in Qatar dat deze week alle aandacht kreeg. Het aanhoudende hoge aantal werklieden dat bij de bouwwerkzaamheden in de Golfstaat om het leven komt heeft opnieuw tot ophef geleid.

Met het huidige tempo zullen er tot de aftrap in 2022 maar liefst een schokkende 4000 mensen om overlijden. FNV-voorzitter Ton Heerst wist het al treffend te duiden door een vak met 4000 plaatsen in het stadion leeg te houden. De internationale druk op het land neemt steeds meer toe. FIFA-voorzitter Blatter noemde de werkomstandigheden eindelijk “ondragelijk” en riep op tot verbetering.

Rechten Het Europees Parlement spreekt zich stevig uit en eist verbetering van de arbeidsrechten van duizenden migrant-arbeiders in Qatar. Bijna negentig procent van de inwoners in het vermogende oliestaatje is buitenlands, hoofdzakelijk uit India, Nepal, Bangladesh en Pakistan. De disproportionele omvang van de groep maakt de sjeiks voorzichtig met de toekenning van rechten en vrijheden.

Dat verklaart waarom de bouwsector volstrekt ongereguleerd is, werkgevers hebben feitelijk de vrije hand. Bouwvakkers werken in temperaturen van vijftig graden Celsius, vaak zonder water en voedsel. De huisvestiging en hygiëne zijn middeleeuws met ongedierte en ziektes in overmaat. Duizenden gezinnen zijn veroordeeld tot het leven in deze verschrikkelijke situaties, en vrouwen die huishoudelijk werk doen zijn vaak extra kwetsbaar.

Het Parlement deed gisteren in Straatsburg expliciet een beroep op Europese bedrijven die meebouwen aan de voetbalstadions, daaronder ook het Nederlandse BAM en Ballast Nedam. Minimaal moeten de zogenaamde VN “Ruggie-principes” voor verantwoord ondernemen worden gerespecteerd. Blatter bezocht Doha deze week samen met de Duitse vakcentrale, die daar toezegde met haar leden verbeteringen te willen bewerkstelligen.

Op de schop De hoofdverantwoordelijkheid voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en rechten rust bij de autoriteiten in Doha. Het ondertekenen en implementeren van twee internationale conventies (ter bescherming van migrant-arbeiders en hun families, en economische, sociale en culturele rechten) is een eerste stap.

Daarnaast moet het visum-systeem op de schop. Zonder toestemming en een verklaring van geen bezwaar van de werkgever mag nu niet van baan gewisseld en kunnen mensen het land niet verlaten. Paspoorten worden afgepakt, loon niet uitbetaald; de term ‘moderne slavernij’ is daarom helaas zeer treffend.

Het is veelzeggend hoeveel tegenstand er ook in het Parlement was tegen de resolutie. Voor de Europese liberalen coördineer ik de mensenrechtenresoluties. Homorechten zijn voor ons altijd een prioriteit maar liggen nog te vaak moeilijk bij conservatievere partijen. Ook geografisch zijn er rode lijnen. Socialistische partijen willen socialistische regeringen in Latijns-Amerika vaak kritiek op mensenrechtenschendingen besparen.

Status aparte De Golfstaten lijken in het EU buitenland beleid ook een status aparte te hebben. Bijna drie jaar al doen we niets tegen ernstige mensenrechtenschendingen in Bahrein. Het aankaarten van mensenrechtenschendingen in Saoedi Arabië blijkt al helemaal ingewikkeld. Strategische en economische belangen voeren hier nog de boventoon, hoe failliet dat beleid is ook sinds de ontwikkelingen in Tunesië, Egypte en Libië.

Hoe we omgaan met de mensenrechtenproblemen in Qatar is dé lakmoesproef voor hoe economische belangen en waarden in balans moeten worden gebracht. Zolang we dat alleen in woord maar niet in daad doen wordt het heel moeilijk om straks de prestaties van Europese voetbalteams uitbundig te vieren en worden rouwbanden tijdens de wedstrijden gepast.