Rutger Castricum heeft de doos van Pandora open getrokken

Rutger Castricum meent dat gezagsdragers verplicht zijn elke journalist te woord te staan. Dat liet hij donderdagavond in PowNews merken, nadat hij lang had geprobeerd antwoorden te ontlokken aan Annemarie Jorritsma, burgemeester van Almere en voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeentes.

Jorritsma heeft een bloedhekel aan PowNed en legde op tal van manieren uit dat zij Castricum niet te woord wilde staan. Tenslotte zocht ze in arren moede beschutting achter een kartonnen wandje.

Even voor de goede orde: Nederland kent een wet Openbaarheid van Bestuur die iedereen in principe het recht geeft alle overheidsdocumenten in te zien. Vooral journalisten maken daarvan gebruik, maar zij zijn niet de enigen. Zo eiste een burger van mijn stad inzage in alle bonnetjes en declaraties van het gemeentebestuur onder burgemeester Verver. Daarna publiceerde hij daarvan een uitgebreide bloemlezing op het internet. Dat mag. Dat hoort bij wat ze tegenwoordig met een modewoord “transparantie” noemen. Deze wet is een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse rechtsstaat.

Nederland kent daarentegen géén wet die overheidsdienaren verplicht om alle burgers te allen tijde te woord te staan. Ze zouden dan niet meer aan hun werk toekomen. Bovendien is iedereen vrij te praten of niet te praten met wie hij wil. Zelfs oog in oog met de politie of met de kadi heeft u zwijgrecht. Rutger Castricum wil dat nu voor journalisten opheffen. Rutger moet oppassen met deze wens: je hebt altijd kans dat hij uitkomt. Dan loopt hij grote kans in zijn activiteiten te worden beperkt. Waarschijnlijk voelt hij zich met zijn PowNed-kameraden een soort volkstribuun.

Als dat gebeurt, zal de wet een onderscheid moeten aanbrengen tussen journalisten en burgers van een ander slag. Dat is dan onvermijdelijk. Er zou een officiële lijst moeten komen, net zoals het BIG-register, met de namen van erkende artsen en verpleegsters.   Nederland heeft zo’n lijst al eens gekend. Er wordt hoog van opgegeven in een boek met de titel “De Pers in Nederland”.  Dit juicht, dat “bovenmeesters” en “gepensioneerde postbodes met vaste medewerking van dominees en pastoors” tegenwoordig uit de journalistiek verdreven zijn, nu het een erkend beroep is. “De Pers in Nederland” verscheen – met een inleiding van Max Blokzijl – in 1943.

Rutger moet beseffen dat erkende beroepen altijd ook gereglementeerde beroepen zijn. Als ik de brutale reporter en PowNed  wilde temmen, zou ik mij nu onmiddellijk in vlammende bewoordingen achter hem stellen. Om over en paar maanden de volgende stap te bepleiten:  het opstellen van een gedragscode voor geregistreerde journalisten. Wie zich misdraagt, wordt voor de tuchtrechter gesleept en kan van het tableau worden geschrapt. Misschien krijg ik het zelfs voor elkaar dat in elke grote plaats een deken der journalisten wordt aangesteld aan wie lastige gevallen eerst moeten worden voorgelegd. Zo kunnen te moeilijke journalisten met het tuchtrecht in de hand tot zwijgen worden gebracht door ze uit de branche te stoten.

Die doos van Pandora heeft Rutger Castricum donderdagavond opengetrokken.

Het is voor de democratie in Nederland van levensbelang dat iedereen zonder belemmering aan vrije nieuwsgaring kan doen. De andere kant van de medaille is dat iedereen kan weigeren journalisten of bloggers persoonlijk te woord te staan. Rutger mag jennen wat hij wil, mag vragen wat hij wil, maar hij heeft géén recht op antwoord.

Als hij dat recht wel krijgt, zullen zijn toon, zijn stijl en zijn vraagstelling aan regels worden onderworpen. Net als die van alle andere journalisten. Volgens mij moet Rutger dat niet willen.