Rutte gaat Omtzigt sensibiliseren

VVD-leider Mark Rutte zou gisteravond in het tv-programma Nieuwsuur zijn ideeën over een ‘radicale’ vernieuwing van de bestuursstijl toelichten. Dat was althans de verwachting. Naar de uitzending was dan ook met enige spanning uitgekeken. Maar de praktijk viel nogal tegen. Rutte blijkt helemaal niet van plan het roer volledig om te gooien. Integendeel zelfs. ‘Ik ben heel trots op de afgelopen tien jaar,’ liet hij weten. De Tweede Kamer moest het dan ook doen met enkele vrij bescheiden beloftes. Zo gaat het kabinet niet meer zonder parlementaire toestemming akkoorden afsluiten met maatschappelijke organisaties. Ook zullen de coalitiepartijen voortaan minder in achterkamertjes overleggen. Niet erg verrassend allemaal, laat staan dat je dit ‘radicale ideeën’ zou kunnen noemen. Eigenlijk had Rutte bij Nieuwsuur niks schokkends te melden. Hij was veel aan het woord, maar zei weinig. Het leek soms wel een Kamerdebat.

Het enige echte nieuwtje dat Rutte in de aanbieding had was dat hij met Pieter Omtzigt gaat praten. Die superlastige CDA’er, die zo wars is van deals die achter gesloten deuren tot stand komen, heeft al per SMS met een gesprek ingestemd. Wanneer het plaatsvindt is echter nog onduidelijk. Omtzigt zit sinds enkele maanden overspannen thuis, en bezorgt zijn partijleider Wopke Hoekstra de nodige kopzorgen. Mocht Omtzigt zich afsplitsen (en mogelijk flink wat CDA-Kamerleden met zich meenemen) dan dreigt de vorming van Rutte IV averij op te lopen. En daarop zitten Hoekstra en de rest van de CDA-top bepaald niet te wachten.

Rutte gaat dus proberen Omtzigt tot rede te brengen. Je zou haast zeggen dat hij hem wil ‘sensibiliseren’, maar die besmette term zal de demissionaire premier wel ten koste van alles willen vermijden. Omtzigt moet zijn verzet tegen de komst van een nieuw kabinet onder leiding van Rutte staken, maar hij moet er wel een prettig gevoel aan overhouden. Ik neem aan dat Rutte hem een leuk ministerschap gaat aanbieden. Hoekstra schijnt dat ook al gedaan te hebben, maar de broodjes die Rutte bakt zullen nog wel een stukje zoeter smaken.

Wat Rutte liever niet zal hebben is dat Omtzigt fractieleider in de Tweede Kamer wordt. In dat geval blijft de CDA’er een halve buitenstaander, die steeds met ieder wetsvoorstel dient in te stemmen. Hij zou zich dan kunnen ontwikkelen tot een permanente ‘pain in the ass’. Zou hij daarentegen minister worden, dan is hij automatisch gebonden aan het kabinetsbeleid. Misschien dat hij dan in de Trêveszaal af en toe nog vervelend doet, maar daar zal hij in de ogen van de beoogde premier wel minder kwaad kunnen dan als chef van een coalitiepartij.

Als Rutte erin slaagt Omtzigt te paaien, dan is hij er overigens nog lang niet. Om aan een meerderheid voor zijn nieuwe kabinet te komen dienen ook PvdA en/of GroenLinks te tekenen voor de volgende regeerperiode. Ook dat gaat zeker niet vanzelf. Om te beginnen is er de vraag of één linkse partij tot het nieuwe kabinet zal toetreden of allebei. Ongetwijfeld gaat Ruttes voorkeur uit naar de eerste optie, maar PvdA en GroenLinks hebben beloofd elkaar niet los te laten. Mochten ze daarin volharden, dan is het waarschijnlijk maar het beste daarover geen messen te trekken. De twee partijen zijn programmatisch gezien toch vrijwel één pot nat. En samen hebben ze maar 17 zetels, nauwelijks meer dan het CDA dus.

Een wellicht veel vervelender probleem voor Rutte is dat een deel van de achterban van PvdA en GroenLinks helemaal niet wil dat deze partijen met hem gaan regeren. Die moet hij nog over de streep zien te trekken. Daarvoor zijn vermoedelijk heel wat meer toezeggingen nodig dan hij gisteravond in Nieuwsuur deed. Maar dat is van later zorg, zal Rutte wel denken. Eerst de kwestie-Omtzigt maar eens regelen.