Samsom de zwijger

Deze week maakte minister Plasterk bekend dat het kabinet zichzelf buiten het onderzoek had gehouden naar salarissen boven de Balkenende-norm. Je had mogen verwachten dat Diederik Samsom met kritische vragen als een bok op deze haverkist sprong. Niets van dat al. Een Kamerlid van de VVD, Roald van der Linde, heeft geëist dat feiten en namen op tafel komen. “Anders kan ik het mijn kiezers niet uitleggen”, verklaarde hij tegenover de media.

Vlak na de noodlottige presentatie van Rutte II trad Diederik Samsom een paar keer naar buiten om het kabinet uit de wind te houden. Hij vierde de moeilijke maatregelen en voorspelde magere jaren. Daarna deed hij er voornamelijk het zwijgen toe.

Hoe anders trad Frits Bolkestein op tijdens het eerste paarse tijdperk in de jaren negentig van de vorige eeuw. Terwijl het CDA tot niet veel meer kwam dan gemummel in de marge, nam hij meteen maar de oppositie voor zijn rekening. Als fractieleider van de VVD zette Bolkestein het ene thema na het andere op de agenda. Daarbij liep hij premier Kok en consorten consequent in de weg maar nooit zo hevig dat het tot en fatale botsing of een struikeling kwam. Als het om concrete maatregelen ging, deed de VVD nooit moeilijk.

Tegelijkertijd was Bolkestein leidend in het maatschappelijk debat. Zo zette hij in de publieke opinie en onder het kiesvolk een (neo-)liberale agenda door. Daar plukt Bolkestein tot op de dag vandaag de vruchten van. Afgelopen zondag werd hij in Buitenhof nog gevierd als wijze oude staatsman – “een hoofd vol kreuken, een geweten zonder rimpel” – , die de jongere generaties op het Binnenhof wijze lessen gaat leren door in Elsevier zijn memoires te publiceren.

Tot nog toe trekt Samsom uit dit voorbeeld geen lessen. Hij laat het aan anderen – in het bijzonder de grote schreeuwers in de politiek – over om de agenda te bepalen van het maatschappelijk debat. De PvdA geeft spectaculair niet thuis en de rode ingenieur sleutelt in stilte. 

Hij is Samsom de Zwijger. Dat is in zijn geval géén compliment.