Spullenbazen van de kredietcrisis lezen ons nu de les

De Mad Max beelden uit Tripoli hebben onze aandacht er een beetje van afgeleid maar we balanceren nog steeds op de rand van de economische afgrond. Vanwege de Finse matennaaierij dreigt de redding van Griekenland alsnog te mislukken. Tegelijkertijd zien we steeds meer signalen dat de gevreesde nieuwe teruggang in feite al begonnen is.

Zo loopt de goederenomslag op Schiphol ineens terug: een van de vele tekenen dat de wereldhandel inzakt. En van die wereldhandel moet Nederland het hebben. De regering heeft tot 2015 koopkrachtdalingen voor de burgers in petto. Van de consument hoef je het herstel niet te verwachten, integendeel.

Minister De Jager heeft al een “sobere” begroting in het vooruitzicht gesteld. Straks zal de mantra “dat wij nu eenmaal met zijn allen de broekriem aan moeten halen” niet van de lucht zijn.

Misschien is dat nog wáár ook. Het verslaan van deze economische crisis vergt een grote krachtsinspanning. Dat gaat niet voor niets. Daarvoor moeten offers gebracht worden.

Maar voor niets gaat de zon op.

Afgelopen zaterdag stond er in NRC Handelsblad een groot interview met de bankiers Jan de Ruiter en Jeroen Kremers, die als door de wol geverfde deskundigen worden opgevoerd. De kop boven het artikel vat hun wijsheid gecondenseerd samen: “Schuld op schuld of schuld, het kan niet meer”. Zij roepen op tot een nieuwe schuldmoraal. De krant schrijft:

Mensen gaan volgens De Ruiter naar de bank, vragen wat ze kunnen lenen en kopen voor dat bedrag een huis. Ze kijken niet wat het huis waard. is. Toch is een nieuwe schuldenmoraal volgens De Ruiter langzaam aan het ontstaan. “Voor de crisis werden bedrijven die te weinig schuld hadden afgestraft op de beurs. Na 2007 is dat radicaal omgekeerd”.

Beide heren werken voor de Royal Bank of Scotland, een van de hoofrolspelers in de kredietcrisis. Ze kon overeind blijven door de grootste reddingsoperatie uit de financiële geschiedenis. Nu is 70% van de aandelen in handen van de Britse overheid. Jan de Ruiter zelf, de man van het grote inzicht rond de schulden, bekleedde topfuncties bij de ABN/AMRO voordat dit bedrijf door Wouter Bos ten koste van vele miljardeninvesteringen uit het debacle van Fortis werd gered. Jeroen Kremers heeft vooral een ambtelijke carriere achter de rug. Zo heeft hij leiding gegeven aan de hervorming op het toezicht op de financiële sector door de Nederlandsche Bank. Wij hebben allemaal gezien hoe effectief dat toezicht is geweest.

Kremers en de Ruiter waren spullenbazen op de schuldenkermis die ze nu als zwartekousendominees van de financiële degelijkheid veroordelen. Ze durven ons nu de les te lezen.

Zulke koppen wil ik in topfuncties niet meer zien als ik offers moet brengen om een crisis te bezweren die ik niet heb opgeroepen.

Dat is punt één in het kader van “Voor niets gaat de zon op”. Om het plechtig te zeggen: het Nederlandse volk dient alleen tot het brengen van offers bereid te zijn als de stuurlui niet dezelfde zijn die ons met hun stuurmanskunst op de financiële klippen hebben gekregen.

En de andere punten? Die hebben in ieder geval te maken met een drastische hervorming van de hele financiële sector en een beleid dat erop gericht is Nederlanders aan het werk te krijgen en te houden. Dus niet: hun uitkeringen afpakken maar aan het werk te krijgen en te houden. Wij hebben een plan van het geld nodig én een plan van de arbeid.

Zal dat gebeuren? Ik ben bang van niet. Als de regering straks met de steun van Wilders in de rug de sobere begroting presenteert, gaat er ongetwijfeld een storm van verontwaardiging door het land. Het Malieveld zal vele malen vollopen. In december is de stoom afgeblazen en gaat het verval van Nederland langzaam verder.

Beter is het als de organisaties die de gewone Nederlanders vertegenwoordigen, de prijs bepalen voor hun bereidheid om offers te brengen. Dat klinkt allemaal abstract maar het gaat om de benadering. Geen mens vraagt zich af wat hij terug wil voor de overheidsgrepen in zijn portemonnee. Dát moet veranderen.