Steun de financiële klokkenluiders, steun Antoine Deltour

De ‘Panama Papers’ zijn een hit: binnen en buiten de politiek wordt er volop gediscussieerd over de wanpraktijken van multinationals die via de Panama-route proberen te voorkomen dat ze belasting moeten betalen. Terecht dat overal in de wereld de druk wordt opgevoerd om dit soort belastingontwijking eindelijk aan te pakken. Tegelijkertijd is dinsdag de eerste dag van het proces tegen Antoine Deltour. Hij was het die informatie aan een journalist gaf over belastingontwijking via Luxemburg, wat later ‘Luxleaks’ zou heten, zeg maar de voorloper van de ‘Panama Papers’. Het Europees Parlement gaf hem vorig jaar nog een speciale award voor zijn moed. Maar het proces gaat door. Reden genoeg om met z’n allen Deltour te steunen. Dat kan via het steuncomité (support-antoine.org) dat Antoine op allerlei mogelijke manieren probeert te helpen. Laten we komende week tot een solidariteitsweek maken. Deltour heeft onze steun ten volle verdiend.

Richtlijn bedrijfsgeheimen Op donderdag 14 april nam het Europees Parlement de richtlijn bedrijfsgeheimen aan. De dag ervoor las ik in het EP een verklaring voor die Deltour over de richtlijn had opgesteld en waarin hij het EP opriep de richtlijn vooral niet aan te nemen. Met de nieuwe Europese wetgeving zal het publiceren van bijvoorbeeld documenten als de Panama Papers over belastingontwijking moeilijk, zo niet onmogelijk worden. Zowel de positie van klokkenluiders als die van onderzoeksjournalisten is in het geding.

Toen de Europese Commissie eind 2013 haar voorstel voor nieuwe wetgeving ter bescherming van bedrijfsgeheimen presenteerde, rook ik al onraad. De verplichte effectenrapportage had louter bestaan uit een snelle publieke consultatie: via de website van de Commissie hadden mensen die ervan afwisten, de gelegenheid gehad hun opmerkingen te maken. Zo’n 75 burgers hadden dat gedaan en hun reacties waren allemaal negatief. Maatschappelijke organisaties waren ook zonder uitzondering kritisch en MKB-organisaties zagen het nut niet van nieuwe wetgeving, want echte bedrijfsgeheimen zijn al beschermd via de wetgeving over intellectuele eigendom. Alleen de bijdragen van grote multinationals waren positief over het voorstel.

Vaag Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel in het EP heb ik verschillende voorstellen ingediend om de positie van klokkenluiders en journalisten te beschermen. Toegegeven, in de eindtekst staan er meer waarborgen voor deze groepen dan in het oorspronkelijke voorstel van de Commissie. Maar klokkenluiders moeten bijvoorbeeld nog steeds aantonen dat zij in het publieke belang hebben gehandeld met de publicatie van bedrijfsgeheimen, en het moet daarbij gaan om misdragingen van het bedrijf in kwestie. De definitie van bedrijfsgeheimen blijft bovendien heel vaag.

Belastingontwijking is moreel verwerpelijk, maar niet strafbaar. Daarom kun je je afvragen of het hier formeel gaat om misdragingen van de betrokken bedrijven. De positie van Deltour wordt door aanvaarding van de richtlijn over bedrijfsgeheimen dan ook verzwakt.

Lobby Bedrijven zeggen beter met elkaar samen te kunnen werken op het gebied van onderzoek na aanvaarding van de richtlijn, omdat ze niet bang hoeven zijn dat interne informatie uitlekt richting hun economische concurrenten. Als dit inderdaad de reden voor de noodzaak van deze richtlijn is, dan hadden we het voorstel van Deltour kunnen overnemen: hij bepleitte namelijk alleen economische concurrenten onder het bereik van de richtlijn te brengen en niet klokkenluiders die in het publieke belang handelen. Bij belastingontwijking zou het er dan bijvoorbeeld op neerkomen dat Shell geen interne informatie over BP of Exxon zou mogen publiceren. Het is tekenend voor de invloed van de lobby van de grote bedrijven, dat deze optie in het EP niet eens aan de orde is gekomen. En het is eveneens aan diezelfde lobby te danken dat het EP op 14 april de richtlijn uiteindelijk gewoon heeft aangenomen.

Eigenlijk is het onvoorstelbaar dat iedereen zijn mond tegenwoordig vol heeft van de belangrijke rol van klokkenluiders en onderzoeksjournalisten, en dat tegelijkertijd hun bescherming onder de druk van multinationals wordt ondermijnd. Dit najaar hoop ik voor het EP een rapport te schrijven over de bescherming van klokkenluiders in het kader van de bescherming van de financiële belangen van de EU. Ik zal in mijn voorstellen de schade proberen te minimaliseren die de bescherming van klokkenluiders deze week heeft opgelopen. De multinationals zijn dan ook nog niet van me af en mensen als Antoine Deltour kunnen op me blijven rekenen.