Toch maar strategisch op D66 stemmen?

De verkiezingen lijken toch nog een beetje spannend te worden. Niet dat er twijfel bestaat over wie als eerste eindigt. Dat is vrijwel zeker de VVD van Mark Rutte. Ook de bezetting van de tweede plek staat al zo goed als vast, namelijk de (bij voorbaat van kabinetsdeelname uitgesloten) PVV van Geert Wilders. Maar welke partij mag zich na woensdag nummer drie noemen? Daarover is een felle strijd gaande tussen CDA en D66. Die twee regeringspartners hebben op dit moment 19 zetels in de Tweede Kamer. Dat aantal zullen ze waarschijnlijk niet meer halen. Maar 17 of 18 zitten er volgens de opiniepeilingen nog wel degelijk in.

Wie van de twee de kleinste verliezer wordt lijkt op het eerste gezicht niet zo heel relevant. Maar dat is het wel. Want als D66 de strijd om de derde plaats wint krijgt het een sterkere onderhandelingspositie in de kabinetsformatie. Het kan dan eisen dat de ChristenUnie als coalitiegenoot het veld ruimt voor PvdA en/of GroenLinks. Dat kunnen de democraten sowieso, en dat zullen ze zeker ook doen. Maar hoe meer stemmen ze halen, hoe krachtiger ze zich kunnen opstellen.

Met het CDA op nummer drie kan Rutte de wensen van D66 wat makkelijker terzijde schuiven, wat ongetwijfeld zijn bedoeling is. In het AD van zaterdag verklaarde de zittende premier nog vastbesloten ‘niet met een hele linkse wolk van partijen aan tafel’ te willen gaan. Maar misschien heeft hij straks geen keus. Het land zal, zoals hij zelf graag zegt, toch geregeerd moeten worden.

Het is dus belangrijk dat D66 zoveel mogelijk stemmen krijgt. De partij is daarbij op de goede weg. Aanvankelijk leek het Sigrid Kaag-effect in de verkiezingscampagne nogal tegen te vallen, maar de laatste weken is de lijsttrekker succesvol bezig. Vooral in het RTL-debat van twee weken terug kwam ze prima uit de verf. Ondanks, of misschien wel dankzij de kritiek op haar dure jurk die hier en daar de kop opstak. Zeuren over de kleding van politici geldt voor veel kiezers blijkbaar nog steeds als een zwaktebod, en gelukkig maar. Toen Kaag eerder in de verkiezingscampagne op volkse sneakers verscheen was het trouwens ook niet goed.

D66 had bovendien mazzel met het weinig indrukwekkende optreden van Wopke Hoekstra. De CDA’er maakte duidelijk dat hij inderdaad meer een bestuurder is dan een echte politicus (menigeen zal zelfs zeggen: geen van tweeën). In eerste instantie was dat nog de reden dat hij voor het lijsttrekkerschap van zijn partij bedankte, maar nadat Hugo de Jonge was afgehaakt moest hij wel.

In het CDA heerste aanvankelijk een triomfstemming. Wopke zou het varkentje wel eens even gaan wassen. Rutte mocht wel oppassen met deze competente, goed uitziende opponent. Maar dat viel lelijk tegen. Hoekstra stapelde fout op fout. Zijn poging om zich via bezuinigingen op de WW in de kijker te spelen faalde hopeloos. En bij interviews bleek hij maar matig op de hoogte van de ins en outs van zijn eigen verkiezingsprogramma. Als er al sprake is van een Wopke-effect dan is dat vooral negatief, zo zal ook de CDA-top zich inmiddels realiseren. Maar om nog eens van nummer 1 te wisselen is het uiteraard te laat.

Wie gaat er winnen, Kaag of Hoekstra? De vraag zal linkse kiezers nog voor een dilemma plaatsen. Want wat als je eigenlijk liever op de PvdA of GroenLinks zou stemmen? Toch maar strategisch voor D66 gaan dan?