Het triomfantalisme van Netanyahu is zo breekbaar als dun ijs

Het gebeurt vaak dat we hier in Bethlehem en Palestina worden bevraagd of er nog hoop is. Om eerlijk te zijn, ik voel me niet altijd gemakkelijk bij die vraag. Natuurlijk is er heel weinig optimisme over een rechtvaardig vredesakkoord in de nabije toekomst. Eerder is het omgekeerde het geval: mensen hier verwachten dat de situatie verslechtert, dat een vredesakkoord, als het er komt, er een voor onze kinderen is, misschien pas na tientallen jaren.

Na een bloedbad zoals zojuist in Gaza lijkt hoop het loodje te leggen. Israëlische soldaten schieten met scherp op demonstranten die samen met hun families komen, zonder wapens en aanvankelijk in ontspannen stemming. Met bijna zestig doden tot gevolg. Wanneer drones traangas sproeien over demonstranten en zelfs een baby het leven laat, voel je je op de eerste plaats kwaad en verontwaardigd dat dit kan gebeuren. De vraag is dan waarom er zo weinig internationale druk is, niet waar Palestijnen hun hoop vandaan moeten halen in die lange donkere nacht van bezetting.

Wanhoop In Gaza demonstreren Palestijnen vooral vanuit een gevoel van wanhoop omdat ze in een bijna geheel afgesloten kleine strook land wonen met twee miljoen mensen die zwaar onder druk staan vanwege tekort aan elementaire voorzieningen zoals electriciteit en water. In het nieuws heeft wanhoop al te vaak een hogere prioriteit dan de hoop.

En toch, hoop als innerlijke gezamenlijke kracht is belangrijk. Dat staat los van optimisme, dat meer een inschatting is van wat er gaat gebeuren. Misschien vreemd genoeg merk ik deze dagen dat de hoop niet verdwenen is, bij anderen om me heen en ook bij mezelf. Hier is mijn persoonlijke rijtje van redenen:

Het triomfantalisme van Netanyahu, gesteund door Trump en zijn familie, is zo oppervlakkig en breekbaar als dun ijs. Er is geen land waar zoveel met nationale vlaggen wordt gezwaaid – en waar Palestijnse vlaggen in Jeruzalem, zoals gisteren bleek bij demonstraties in de buurt van de nieuwe ambassade, worden verboden. Is dit geen macht die zich overschreeuwt, zich over-celebreert, zich denkt zeker te weten met die ‘volledige’ steun van de ‘machtigste man op aarde’ – volgens Amerikaanse media eigenlijk vooral een ‘serial lier’? Hoeveel echte steun heeft Israel in de wereld voor zijn optreden naar de Palestijnen? Hoe diep is het morele gezag van Israel’s politiek gezakt?

Wereldwijd is er de afgelopen jaren aanzienlijk meer steun voor civiele druk op Israel, zoals vanuit de BDS (boycott) beweging, hoezeer die ook in Israel wordt verguist of klein gemaakt. Onder Amerikaanse joden van een nieuwe generatie, waarvan velen zich organiseren in bepaald geen marginale organisaties zoals Jewish Voice for Peace and If Not Now, is een stille revolutie gaande, met grotere kritiek op Israel. Dat heeft geen of nauwelijks doorwerking onder de Republikeinen, maar heel geleidelijk wel in de Demokratische Partij.

Palestijnen zijn een trots en weerbaar volk. In het leiderschap is er het nodige mis, maar dat betekent niet dat de burgermaatschappij zich neerlegt bij de politieke situatie. De Grote Marsen in Gaza waren het initiatief van de burgermaatschappij, niet van Hamas of andere politieke partijen. Er zijn deze dagen vele demonstraties en algemene stakingen, men is zeer aktief op Facebook, honderden organisaties proberen op heel verschillende manieren het Palestijnse verhaal van vroeger en nu, van de Nakba (de vlucht en verdrijving van Palestijnen rond de stichting van Israel in 1948, zeventig jaar geleden) en van de bezetting, te hervertellen en uit te beelden. Wereldwijd is er meer kennis van de Nakba dan, zeg, twintig jaar geleden. Er zijn deze jaren meer initiatieven onder Palestijnen om dat collectieve geheugen vast te houden en uit te breiden. Kennis van het verleden is essentieel om de toekomst niet met wanhoop tegemoet te treden: dat principe is hier breed gedeeld, en ik merk dat Palestijnse docenten en ook het Palestijnse leerplan meer aandacht geven aan de geschiedenis van Palestina dan voorheen.

Vanochtend zag ik een filmpje op Facebook, van Palestijnse studenten op de Universiteit van Tel Aviv die een nationaal Palestijns lied zingen vlak voor de poorten van de universiteit. Ook dat getuigt van moed. Er zijn vele demonstraties in Palestijnse steden in Israel die van een innerlijke solidaire kracht getuigen, zowel in solidariteit met Gaza als ter herdenking van de Nakba en uit protest tegen de opening van de Amerikaanse ambassade in Jeruzalem. Uiteindelijk weten Palestijnen dat het recht aan hun zijde is. Dat is de bron van echte hoop. En, zoals vele woordvoerders hier zeggen: het leven gaat door, om in wanhoop vast te blijven zitten is een luxe die we niet hebben.

Cc-foto: Missy Kel , United Nations