Verplichte Cito-toets draagt bij aan doorgeslagen toetscultuur

Staatssecretaris Dekker van Onderwijs wil het taal- en rekenniveau van leerlingen aanpakken met een centrale eindtoets in het primair onderwijs. Aan dat voorstel kleven echter drie problemen: een centrale eindtoets gaat ten koste van de keuzevrijheid van scholen, leidt tot perverse prikkels en gebruikt toetsresultaten voor een verkeerd doeleinde. Het voornemen van de staatssecretaris om resultaten van de Citotoets openbaar te maken is hiervan ook een duidelijke illustratie. Deze voorstellen dragen niet bij aan beter onderwijs, maar aan een doorgeslagen toetscultuur.

Op dit moment kiest 85 procent van de scholen voor de Cito-toets en 15 procent kiest een andere of helemaal geen eindtoets. De staatssecretaris heeft nu een wetsvoorstel ingediend waarin hij één centrale eindtoets voorstelt. Ook regelt het voorstel waar de Tweede Kamer donderdag over spreekt een verplicht leerlingvolgsysteem en de verplaatsing van het afnamemoment van de eindtoets van februari naar april.

De Algemene Onderwijsbond en Besturenraad vinden dat scholen de vrijheid moeten houden om te kiezen voor een eindtoets. Het is vooral een taak van scholen zelf om de prestaties van leerlingen in beeld te brengen de eindkwaliteit van acht jaar basisschool te garanderen. Een verplichte centrale eindtoets beperkt deze keuzevrijheid.

Het is een misvatting dat de kwaliteit van ons onderwijs beter wordt door meer te toetsen. Daarmee bereiken we enkel een doorgeslagen toetscultuur. Een centrale, uniforme eindtoets leidt bovendien tot perverse prikkels. Hoe meer er van de toetsresultaten afhangt en hoe meer deze benadrukt worden, hoe groter de kans op teaching to the test: lesgeven gericht op het zo goed mogelijk maken van toetsen. Dit zorgt daarbij voor een overmatige nadruk op de vakken rekenen en taal, ten koste van de brede vorming van kinderen.

Niet alleen voor scholen hangt er veel van de Cito-scores af, maar ook voor ouders. De Cito-score bepaalt in veel gevallen tot welke school een leerling wordt toegelaten. Er zijn daarom zelfs ouders die een ‘Cito-trainer’ inhuren voor hun kind.

Bijna alle scholen in het primair onderwijs gebruiken op dit moment een leerlingvolgsysteem. Op basis daarvan kan de ontwikkeling van de leerling optimaal worden gevolgd en zo nodig worden bijgestuurd. Het is daarom onwenselijk en onnodig dat de eindtoets zo’n grote nadruk krijgt.

Daarnaast wil Dekker met het wetsvoorstel regelen dat het moment van afname van de eindtoets wordt verplaatst van februari naar april. Een goede wijziging, die op veel steun kan rekenen. Hierdoor kan het basisschooladvies – dat vooral is gebaseerd op gegevens uit het leerlingvolgsysteem en het oordeel van de leraar – meer recht doen aan de kwaliteiten van de leerling. Maar waarom moet dit bij wet worden geregeld? De sector moet in staat zijn om dit soort zaken zelf te regelen met Cito. Wachten op een wet die alles uniformerend oplegt is onnodig en doet tekort aan de professionele ruimte van scholen en leraren.

Liesbeth Verheggen Dagelijks bestuurslid primair onderwijs Algemene Onderwijsbond

Wim Kuiper Voorzitter Besturenraad De AOb is de grootste onderwijsvakbond met 87.000 leden. De Besturenraad verenigt het christelijk onderwijs, met aangesloten 540 aangesloten schoolbesturen, gezamenlijk 2200 scholen.