Vlaggetjeshype

De terroristische aanslagen in Parijs hebben geleid tot een onstuitbare vloedgolf van empathie en steunbetuigingen. Vooral op Facebook is het weer emo-bal, net als in de nasleep van de ramp met vlucht MH-17 en de verschrikkingen rond het satirische weekblad Charlie Hebdo. Omdat er nu sprake was van verschillende locaties, werd het kiezen van een geschikt symbool echter lastig en grijpt men noodgedwongen maar naar de Franse driekleur. Zit je altijd goed. Ervan afgezien dat dit soort uitingen van gelukzalige empathie ophouden als je eigen hachje in gevaar komt (denk bijvoorbeeld aan de jaren 40-45, toen praktisch heel Nederland wegkeek toen hun joodse buren werden afgevoerd) kleeft er nog een bijzonder merkwaardig aspect aan dit soort emo-hypes.

Als in Tel Aviv lijn 24 weer eens de lucht in gaat, een kleuterschool in Jemen abusievelijk per drone gebombardeerd wordt, in Damascus een buitenwijk wordt bestookt met gifgas of als er in Irak een gebouw van de Verenigde Naties wordt opgeblazen, gebeurt er niks op Facebook, wordt er geen extra ‘Pauw’ ingelast waarin in allerijl opgetrommelde ‘deskundigen’ weer de ene open deur na de andere mogen intrappen en zappen we middenin de desbetreffende nieuwsberichten van het NOS Journaal over naar de voorbeschouwing van Nederland-Letland. Je zou eens een woord van Ruud Gullit missen, zeg. Ik heb me de afgelopen dagen afgevraagd waar dat aan ligt, maar ik ben daar niet helemaal uitgekomen. 

Het zou te maken kunnen hebben met afstand: hoe dichterbij, hoe erger we het vinden. Op zich lijkt dat een valide argument, maar ik verzeker u dat als je Parijs vervangt voor Melbourne, heel Facebook volstaat met de Australische vlag. Het zou ook kunnen gaan om het aantal slachtoffers, maar bij de doorsnee drone-aanval zijn meer doden te betreuren dan bij Charlie Hebdo, dus ook dat lijkt niet de oorzaak. Ik denk dat we dichter in de buurt komen als we het beestje maar eens bij de naam noemen: overwegend blanke, Westerse democratieën. In Afrika en in het Midden-Oosten valt elke dag een angstaanjagend aantal mensen ten prooi aan aanslagen, staatsterreur en oorlogsgeweld. Daar blijven we gewoon onze bammetjes met pindakaas bij smeren, maar als er een voetzoeker afgaat in een Westerse democratie gaan we massaal zitten griepen op sociale media. Ik wil het geen vorm van racisme noemen, maar helemaal verwaarlozen kan ik die optie niet. Het is jammer dat er in 1994 nog geen Facebook bestond, toen in Rwanda ongeveer 800.000 (we weten het niet eens precies) Tutsi’s met machetes werden afgeslacht door Hutu’s. Als er dan massaal foto’s van bebloede machetes op Facebook waren verschenen, had ik mijn woorden moeten intrekken en mijn excuses aan moeten bieden. We zullen het nooit weten, maar ik maak me sterk dat zulks niet gebeurd zou zijn. 

Misschien overdrijf ik ook wel, en spelen  kleur en etniciteit niet zo’n grote rol. Wellicht speelt angst voor de bedreiging van ‘onze manier van leven’ een grotere, hoewel Israël de facto net zo goed een open democratische samenleving is. Maar toch: mannen die op een Parijs’ terras gaan schieten en dood en verderf zaaien in een theater, raken aan de Westerse cultuur en haar vrijheden. Dat boezemt enorme angst in, hetgeen overigens ook precies de bedoeling van de terroristen is. De steunbetuigingen op sociale media kunnen daarom misschien worden uitgelegd als een soort duivelsbezwering: men is meer bezorgd om zijn eigen lot dan dat men treurt om de slachtoffers. Want iedereen zit wel eens op een terras of bezoekt een voetbalwedstrijd. Met aanslagen op Westers grondgebied komen de existentiële angsten aan het licht, die bij aanslagen elders op de wereld niet worden aangesproken.