Volk met een goed hart

Haïti ligt voor de zoveelste keer in puin. Het kan u niet zijn ontgaan. In het volle besef dat dit niet met de pen valt te beschrijven en dat ik hiermee onmogelijk iets wezenlijks aan het leed kan afdoen, moet mij het volgende van het hart. Gewoon omdat je het soms wel kunt uitschreeuwen van boosheid. Niet omdat geen kruid opgewassen is tegen het natuurgeweld, maar vanwege de slechte kant die mensen laten zien, juist op het moment dat ze mensenlevens kunnen en moeten redden maar dat juist bewust frustreren.

Waarom boosheid? Omdat dit menselijk handelen bij crisissituaties eerder gewoonte dan uitzondering is. Het is niets nieuws onder de zon. Juist in tijden van crisis hebben instanties die met elkaar moeten samenwerken, de neiging om elkaar de tent uit te vechten. Daarbij hebben ze meer oog voor de eigen toko dan voor het landsbelang. Over dit onthutsend gebrek aan samenwerking tussen cruciale overheidsinstanties, schreef Graham T. Allison zijn beroemdste bijdrage aan de wetenschap.

Er gaat vandaag de dag geen crisis voorbij, of overheidsdiensten zetten hun hakken in het zand en gaan op hun strepen staan. Volgens Allison heeft dit te maken met bureaupolitiek. Een mechanisme van bureaucratisch duw- en trekwerk tussen instanties. U herinnert zich vast nog de scheldpartij tussen Pieter van Vollenhoven en andere onderzoeksteams bij het neerstorten van het Turkish Airlines nabij Schiphol.

Ik moest hieraan denken toen ik deze week de berichten hoorde over hoe de Haïtiaanse autoriteiten zich tijdens de humanitaire crisis gedragen. Deze blijkt namelijk ook onthutsend slecht te zijn en lijkt meer op sabotage dan op redden wat er te redden valt. Ook nu weer blijken overheidsdienaren meer oog te hebben voor de eigen strepen dan het helpen van slachtoffers en het redden van levens.

Dat tientallen vliegtuigen met noodhulp op het vliegveld van Port-au-Prince staan te wachten, is heus niet alleen te wijten aan de gebrekkige infrastructuur. Ook dat is gewoon een terugkerend fenomeen waarbij luchthavenautoriteiten zich gedragen alsof het toeristenseizoen is geopend.

Maar onwil of niet, geen enkele overheid is sterk genoeg om een ramp van deze omvang zonder hulp van buiten adequaat te bestrijden. Ook rijke landen zijn hier niet toe in staat. Dat heeft de orkaan Katrina in en rond New Orleans, waar de overheid sterker en de infrastructuur veel beter zijn, ons geleerd. En toch, anderen helpen als zij in nood zijn is gelukkig ook een menselijke trek. Amerikaanse hulp, inclusief duizenden manschappen, arriveerde deze week sneller op Haïti dan destijds in New Orleans.

Waar het nu om gaat is het bieden van hulp, ook vanuit Nederland. Je kunt het namelijk zo gek niet bedenken of er is behoefte aan. In gebieden waar tien jaar geleden een aardbeving is geweest, zijn de gevolgen nog steeds zichtbaar. Wederopbouw kost veel geld, minstens even zoveel geduld en ja, het is niet altijd duidelijk wat er met uw en mijn hulp gebeurt. Maar ik heb het eerlijk gezegd ook nooit precies willen weten. Ik prijs me gelukkig dat ik vandaag vanuit mijn luie stoel binnen dertig seconden een bijdrage kan leveren. Ik hoop dat u ook deze moeite wilt getroosten. Volgens journalist Jean Mentens zijn Haïtianen een volk met een goed hart. Zij rekenen op u.