Volksmenners proberen censor te spelen

De geslaagde actie om de documentaire Jesse van de buis te houden staat niet op zichzelf. In de Verenigde Staten is een volstrekt vergelijkbare actie gaande. Daar probeert de activiste 
April Reign , die bekendheid verwierf met #Oscarssowhite, te voorkomen dat HBO de serie Confederate maakt over een eenentwintigste eeuw met slavernij in het zuiden van de Verenigde Staten.

Het is niet meer dan een idee dat leeft bij sommige personen achter Game of Thrones. Zij proberen zich een moderne samenleving voor te stellen met slavernij, gebaseerd op de gedachte dat het Amerikaanse Zuiden de burgeroorlog had gewonnen. Hoe zou zo’n maatschappij eruit zien? Wat betekent het voor slaven en vrijen? Hoe reageert de rest van de wereld daarop? Hoe zit het verzet in elkaar?

Het is een heftig onderwerp dat zeker schokkende televisie op zal leveren, omdat het ons zo aan het denken zet over onze eigen samenleving of omdat het de misser van de eeuw wordt. Tussenvormen zijn er eigenlijk niet. Toch is er nu binnen de zwarte bewustzijnsbeweging een lawaaierige actie aan de gang om het maken van Confederate te voorkomen. April Reign en haar medestanders weten nu al zekere dat het eindresultaat niet zal deugen en dat de serie na Charlottesville olie op het vuur zal zijn. De leiding van HBO liet daarop weten dat men zeer wel besefte een controversieel onderwerp bij de kop te hebben en dat men het volste vertrouwen koesterde in de manier waarop het idee nu werd uitgewerkt. En na de eerste aflevering zou men elkaar dan nader spreken. Dit heeft het protest niet gestopt.

Het is naargeestig dat de mogelijkheden van het internet en de sociale media nu worden gebruikt om geestverwanten te mobiliseren tegen onwelgevallige uitingen in de media nog voordat zij zijn uitgezonden. De kongsie van rechtse journalisten, bloggers en reaguurders die de uitzending van Jesse wisten te torpederen, hebben zich goede leerlingen betoond van April Reign en haar activisten. In de Verenigde Staten heeft de actie vooralsnog geen succes geboekt, in Nederland waren er maar een paar dagen krakeel voor nodig om, zoals Tim Engelbart het op de Dagelijkse Standaard deed victorie te kunnen kraaien.

Zo ontstaat een informele maar daarom niet minder effectieve voorcensuur, niet door de staat maar door volksmenners die intolerante en wraakzuchtige massa’s op de sociale media weten te mobiliseren. En voor wie dat een ouderwets woord is: dan krijg je een block omdat je je rechten verspeeld hebt.

Dit is een betrekkelijk nieuwe bedreiging van de vrijheid van meningsuiting, die gevaarlijke gevolgen kan hebben: vooral zelfcensuur bij de media om nieuwe stennis te voorkomen. Begrijp mij niet verkeerd. De vrijheid wordt niet bedreigd als er massale verontwaardiging ontstaat nadat een artikel is gepubliceerd of een film wordt vertoond. Dat maakt deel uit van het publieke debat. Uitzending of publicatie voorkomen is censuur. Dat is strijdig met de geest van ons grondwetsartikel waarin duidelijk wordt gesteld dat niemand voorafgaand toestemming nodig heeft om iets openbaar te maken, behoudens zijn verantwoordelijkheid voor de wet.

Volksmenners proberen censor te spelen. Dat is wat we de afgelopen tijd hier en in de Verenigde Staten te zien kregen. Het is goed om dat te beseffen voordat je je laat verleiden om mee te huilen met de wolven in het bos. Wat gij niet wilt dat U geschiedt, doe dat dan ook een ander niet. Voor je het weet word je zelf geblokkeerd en monddood gemaakt omdat je mening volgens een aantal mensen te ergerlijk is om gehoord te mogen worden. .