De vooruitgang: allen tot op het bot beledigd

Ooit, nog niet zo heel lang geleden, in de vorige eeuw weliswaar, was het Iraanse volk, bij monde van haar regering en haar ambassadeur, ten diepste gekrenkt door een Nederlandse komiek in Duitse dienst. Rudi Carell, ooit laatste met 2 punten op het Eurovisie Songfestival en daarna vertrokken richting het oosten, de voorloper van onder meer Peter Jan Rens, Linda de Mol en Sylvie Meis. Hij had tijdens zijn comedy programma op de Duitse televisie beelden getoond van de opperste geestelijke van Iran, ayatollah Khomeini; een ook toen al wat amateuristisch aandoende beeldcompilatie waarin damesslipjes naar de geestelijk leider werden geworpen.

Een diplomatieke rel, vergelijkbaar met die rond de Duitse komiek Jan Böhmermann van anderhalf jaar geleden, was geboren. (Khomeini was niet, zoals Erdogan nu, een bevriend staatshoofd, maar de rapen waren gaar.)

De rel verbreidde zich al snel naar Nederland.

Achter het Nieuws , de actualiteitenrubriek van de VARA wilde aandacht aan de controverse besteden. Daarbij zouden ook de beelden vertoond worden. Een nog jonge Paul Witteman kreeg tijdens de uitzending minister van Buitenlandse Zaken Van den Broek aan de lijn, die een ernstig beroep op de redactie deed de beelden niet uit te zenden. De gevolgen van uitzending voor Nederland zouden schrikbarend kunnen zijn. Hoe en op welke wijze werd niet geëxpliciteerd.

Verantwoordelijk en burgertrouw als men nog was in die dagen, ook in progressief linkse kringen, zag de VARA af van het tonen van de beelden.

Veel is inmiddels veranderd.

Het gewraakte fragment staat al jaren op YouTube bijvoorbeeld. En zou daar onmiddellijk te vinden zijn, zodra de rel nu uit zou breken. En het beledigen van het Iraanse volk is dezer dagen gegeven aan Henk Krol. Een ander soort komiek.

Iraanse parlementariërs liepen te hoop, toen dinsdag bleek dat de leider van 50+ van staatswege verstrekte pistachenootjes demonstratief weggeworpen had. En erger nog: beweerd had dat de vrouwelijke Kamerleden de nootjes hadden moeten ontberen. Een gotspe, volgens de Iraanse autoriteiten. Fake news, van het ergste soort.

Het mag vooruitgang heten. (Onder Khomeini hadden vrouwen noch homo’s op een kerstattentie hoeven rekenen. Laat staan dat Iran zich er op zou hebben laten voorstaan.)

Krol koestert zijn nieuwe status als verzetsheld. En alles is wel.

Aan de andere kant – en helaas voor Krol – : de rel zal snel vergeten zijn, al voor de gemeenteraadsverkiezingen komend jaar, temidden van de vele rellen dezer dagen. Zoals wij bijna de affaire rond Böhmermann, een aanzienlijk ernstiger kwestie, al weer vergeten zijn.

Beledigd zijn is niet meer aan staatshoofden en reglieuze leiders alleen. Media-aandacht, voluit en ongeremd, is niet langer tot hun grieven beperkt.

Ook dat kan een teken van vooruitgang zijn. Van democratisering. De klacht van de gewone man, mag, nee moet, gehoord worden. Het is vooruitgang ongetwijfeld. Maar vooruitgang waarin wij nodig een nieuw evenwicht moeten proberen te vinden.

Mannengeklets bij een voetbalprogramma, een geweigerde advertentie van een televisiemakelaar, het decor achter onze speechende vorst op tweede kerstdag – het ontbreken van een kerstboom ten faveure van een Delfts Blauwe vaas met rode bes-kersttakken en enkele al te moderne schilderijen – , protesten voor en tegen zwarte of minder zwarte Pieten, de verkoop van een ‘feeststol’ in een supermarkt; het is slechts een kleine greep uit enkel maar de lopende maand van ergernissen en kwetsuren, veelal verwoord door semi-bekende Nederlanders, waaraan wij ons allen schijnbaar laven. Die onze praat- en actualiteitenprogramma’s permanent vullen. En ook opiniesites als deze, geef ik toe en stukjes zoals deze. Mea culpa.

Moeten wij onze mond dan maar houden? Nee, uiteraard niet.

Kunnen wij evengoed proberen iets selectiever te zijn? Misschien.

Het is in elk geval een mooi voornemen voor het lonkende, nu nog maagdelijke nieuwe jaar. Een jaar misschien om beroeps-beledigden van links tot rechts iets minder serieus te nemen. Het zal een opgave zijn, maar misschien, heel misschien de moeite waard.

Al was het maar om een echte rel ook tot het jaar er op nog te kunnen onthouden. Om de waarde van werkelijke verontwaardiging en het aankaarten van wezenlijk onrecht te herstellen. Voor broodnodig onderscheid. Het verschil tussen zeuren en aandacht trekken en gewettigd klagen.

Het zal weer niks worden. Ik weet het. Maar ik koester even, hoe kortstondig ook, het idee.