Vrouwelijke topondernemers uit Saudi-Arabië werden in Nederland voor gek gezet

Dit stukje zal wellicht door sommigen gezien worden als controversieel, maar ik vraag van te voren al je open blik. Als universitair student aan het einde van mijn studie heb ik vooral geleerd dat ik verder moet kijken dan mijn eigen neus lang is. Het is te makkelijk om terug te vallen in de algemene mening van je omgeving en het is juist de taak van een kritisch denker om haar eigen mening te bevragen. Juist om deze reden schrijf ik dit stukje.

Om niet in het vage te blijven, zal ik uitleggen waar ik het over heb. Maandag 22 mei was ik aanwezig bij een DAM-lezing in de Rode Hoed, Amsterdam. Deze lezingen zijn georganiseerd door de Directie Noord-Afrika en Midden-Oosten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Zij proberen delegatiebezoeken uit de regio te combineren met lezingen die het publiek informeren met informatie die in Westerse media afwezig is. Dit geeft het publiek een bredere blik en de mogelijkheid om de eigen mediakanalen kritisch te bekijken.

Deze keer was er een delegatie vrouwelijke ondernemers uit Saudi-Arabië op bezoek bij het Ministerie. Ja, want vrouwelijke ondernemers heb je relatief veel in Saudi-Arabië. Het is moeilijk om ondernemer te worden als vrouw. Veel regelgeving, waaronder het voogdij-systeem, zit je tegen. Ondanks dat is het mogelijk, want de vrouwelijke ondernemingen geven vrouwen de kans om financiële onafhankelijkheid op te bouwen. Deze vrouwen nemen vaak krachtig deel aan de nationale discussie om vrouwenonderdrukking tegen te gaan en proberen binnen de vrijheid die ze wordt gegeven, die vaak beperkt is, hun leven op te bouwen. Omdat Saudi-Arabië een vrijwel gesegregeerde publieke ruimte heeft tussen mannen en vrouwen, ontstaan er unieke ‘women-only’ ruimtes waar zij zelf de dienst uit kunnen maken. Vrouwen zijn vaak niet aanwezig in de traditionele beroepen, maar domineren in social media en ict-bedrijven.

Een paar van de meest invloedrijke vrouwelijke ondernemers kwam maandagavond vertellen wat er gedaan wordt om vrijheid te creëren. Ik kan mij bijna niet voorstellen wat een moeilijkheden en tegenslagen zij op hun weg zijn tegenkomen. Binnen het systeem dat bestaat, dat zij weinig bekritiseren, roepen zij op tot de empowerment van vrouwen die binnen de cultuur aansluit en een blijvende verandering brengt.

Één van de sprekers was een Saudische academicus uit Boston die duidelijk liet blijken dat alle vooruitgang die geboekt is nihil is bij wat er nog moet gebeuren. Vanuit de Westerse media waar vrouwen worden neergezet als passief en onderdrukt door hun geloof en regering is dit een juiste observatie. Dit is een waarheid: Deze vrouwen hebben nog geen daadwerkelijke vrijheid zoals het zou moeten zijn. Maar ze ontkende de vooruitgang die er is geweest. En die is er zeker: Vrouwen waren voor de jaren ’70 vrijwel alleen binnenshuis. Ze werden actief weggehouden van het publieke leven door bijvoorbeeld ze alleen te leren om te lezen en niet te schrijven. Het geschreven woord heeft namelijk zoveel kracht dat de regering hier bang voor was.

Nu is meer dan de helft van de afgestudeerden vrouw en wordt rond de 30% van private banen ingevuld door vrouwen. Vrouwen zijn vanuit een positie in het huis nu deel van het publieke leven. Met de kanttekening dat dit op een vrijwel gesegregeerde manier is, maar toch: Er zijn vrouwelijk geestelijk leiders in de moskee, vrouwelijke professoren en dus vrouwelijke topondernemers. Iets wat ik niet wist voordat ik me in het onderwerp ging verdiepen.

De zaal had geen oog voor deze vooruitgang die de vrouwen probeerden over te brengen. Er werd hard geklapt voor de academicus uit Boston en het bleef muisstil bij het verhaal van de ondernemers. Deze lezing was juist om eens buiten je normale denkpatroon te kijken en het huilen stond mij dan ook nader dan het lachen bij elk hard klapgeluid dat te horen was voor de academicus. Begrijp me niet verkeerd: Ik ben het niet met haar oneens, juist totaal met haar eens. Maar de weg die deze topondernemers moeten hebben afgelegd om daarna in Nederland voor gek te worden gezet, is mij niet goed gevallen.

Het kwam tot een hoogtepunt toen één van de topondernemers hard uithaalde naar de academicus. Ze zei dat de academicus niets bijdroeg aan de discussie in haar land. De regering moet opgeroepen worden om te veranderen, maar zal nooit luisteren naar het Westen en voor hen veranderen. De modernisering in Saudi Arabië gaat anders dan in het Westen en juist in deze situatie moeten alle neuzen dezelfde kant op staan: De positieve veranderingen in het land moeten aangepakt worden als een kans. Het koningshuis heeft een duidelijke drijfveer om het voogdij-systeem aan te pakken en vrouwen meer deel te maken met aan het publieke leven. We kunnen dit van te voren al afkeuren, maar we kunnen ook openstaan voor de verandering. Dit om de vrouwen bij te staan, niet de regering. Deze lezing was juist bedoeld om de mening van de topondernemers te horen en de zaal leek met hun handen op hun oren te luisteren elke keer als ze wat zeiden.

Jammer, vind ik zelf. Ik wil niet zeggen dat ik hun moeilijkheden begrijp of dat ik ook maar enige kennis heb van wat er echt in Saudi-Arabië aan de gang is, maar ik dacht dat juist in Nederland het idee van een intersectionele discussie wel geland was: Moslimvrouwen bij voorbaat al afbeelden als passief en onderdrukt is een belediging naar de ontwikkeling die vaak door deze vrouwen in gang wordt gezet in hun land. En daarnaast, niet elke ontwikkeling hoeft te gaan zoals wij het in al onze liberale individualiteit gewend zijn. Juist als deze vrouwen komen vertellen dat de Koran hun bevrijding heeft gebracht, moeten we daar op zijn minst serieus naar luisteren. Wij zijn namelijk op dezelfde weg naar gelijkheid.