VVD: mannen zonder visie

Kordate crimefighters waren het, die met keihard optreden en blakend van gezond verstand wel even orde op zaken zouden stellen. Althans, die indruk wilden ze wekken, de Batman en Robin van de Lage Landen. Die op de een of andere manier meer deden denken aan Peppi en Kokki dan aan de beroemde striphelden. Comic kun je nu eenmaal gemakkelijk verkeerd naar het Nederlands vertalen.

Teeven wilde zich neerzetten als de strenge wetshandhaver. Hij ging ten onder door een deal met een crimineel, een actie die ervoor zorgde dat misdaad loonde. Tekenend voor Teeven is dat hij keihard was voor asielzoekers en andere vluchtelingen, maar uitermate soft voor de gokindustrie. Buitenlandse gokbedrijven die de Nederlandse wet overtreden, rekende hij tot zijn vriendenkring. Teeven houdt zelf namelijk wel van een gokje. Meer Betman dan Batman dus. Door zijn lakse houding ten aanzien van zijn illegale hobby was hij ook een echte Fortuynist: er moet hard opgetreden worden, maar niet tegen mij.

Opstelten wordt vaak neergezet als de man die het in Rotterdam zo goed deed. De beer van Rotterdam voorkwam zogezegd ellende na de moord op Fortuyn. Dat klinkt uitzonderlijk, maar de vaak verguisde Cohen voorkwam evengoed ellende na de moord op Van Gogh.

Nu zit er een andere burgemeester, die net zulke stoere taal uitslaat en zijn Oprotterdam tot in het Witte Huis promoot, maar met een belangrijk verschil: Aboutaleb heeft visie. Dat is te merken. Rotterdam klimt in hoog tempo uit het dal van Opstelten. Onder diens bewind heeft de stad namelijk een ongekende periode van stilstand gekend. Dat wordt nu pas echt goed zichtbaar. Voordat Opstelten arriveerde floreerde de stad onder Peper, al raakte dat op het laatst in het slop. Saillant is dat Peper uiteindelijk, net als Opstelten, sneuvelde over een bonnetje. Het bonnetje is daarmee in Nederland het gevaarlijkste politieke wapen. Vandaar waarschijnlijk dat staatssecretaris Dekker nu de bonnetjes van de publieke omroep wil, hij denkt het instituut er mee te kunnen slopen zodat zijn vrienden van de commercie vrij spel hebben en alleen marketeers nog bepalen wat je te zien of horen krijgt.

Het enige dat in Rotterdam nog aan de periode Opstelten herinnert is het F1-spektakel dat jaarlijks met racewagens in het centrum wordt gehouden. Inderdaad, een hoop herrie en weinig inhoud. Dat vat het beleid van Opstelten wel samen.

Gebrek aan visie wordt niet alleen door Opstelten, maar ook door Rutte als deugd gezien. De premier heeft natuurlijk wel visie, maar hij weet hem listig te verstoppen, want dan kun je hem er ook niet op aanvallen. Eén keer ging dat mis, met de lancering van de ‘participatiesamenleving’ die een heuse visie behelst. Rutte schrok zo van de kritiek die volgde dat het woord al maanden niet meer wordt gebruikt. Terwijl de plannen ondertussen gewoon doorgevoerd worden.

Vanuit een afkeer van visie en een verslaafdheid aan marketing wenste Rutte de Nederlanders die zich hebben laten ronselen voor de strijd in Syrië dood. Het ‘ga eens deaud’-denken is daarmee officieel regeringsbeleid geworden. Of niet, want in het kabinet zitten ook nog verstandige mensen en een debat waarin de premier zijn scoringsdrift verdedigt is er nog niet geweest.

Ja, Rutte scoort ermee. Want de Nederlanders zijn het met hem eens. De zelfde Nederlanders zijn ook voor herinvoering van de doodstraf. Naar ze luisteren is het domste wat je kunt doen, dat vinden ze vermoedelijk zelf ook, als ze hun biertje weer hebben neergezet.

Rutte gelooft in marketing en denkt dat hij wint. Hij staat daar niet alleen in. Marketeers denken altijd dat ze winnen. Nu Steve Jobs dood is, hebben ze de macht gegrepen bij Apple. Het resultaat is dat ze het merk om zeep helpen. De schoonheid van Apple schuilde niet alleen in het geweldige ontwerp en de feilloze techniek, maar ook in de gelijkheid. Er was slechts één Macbook en één iPhone (met een paar kleine variaties,) waardoor je als gewone sterveling dezelfde spullen gebruikte als de grootste sterren. Dat was een mooi egalitarisme en tegelijk heel kapitalistisch. Nu komen de marketeers met een Apple Watch van 18.000 dollar. Er zijn patsers genoeg, dus ze zullen er vast geld mee gaan verdienen. Al worden dure horloges meestal gekocht als investering, omdat ze hun waarde behouden en dat laatste geldt nooit voor gadgets. Maar Apple is daarmee wel zijn unieke benadering als bedrijf kwijt. Een benadering waar ze extreem goed in waren en groot mee zijn geworden: alle klanten krijgen hetzelfde. Apple verdient nu meer geld dan ooit, maar zo goed als het was lijkt het bedrijf niet meer.

Een tijdperk dat eindigt met een horloge, het zou grappig zijn als het niet zo triest was. Met dank aan het snelle, lege marketingdenken. Zo is het met Rutte ook: met Nederland zal het straks best goed gaan, maar tegelijkertijd is Nederland straks ook nergens meer echt goed in. Want voor dat laatste heb je toch echt visie nodig.