Waarom is Sinterklaas de baas en Zwarte Piet niet?

Zoals elk jaar is er ook dit jaar in de media weer veel commentaar op het fenomeen ‘Zwarte Piet’. Tegenstanders vinden Zwarte Piet discriminerend, en willen er van af omdat kinderen vanaf jonge leeftijd onbewust het signaal krijgen dat zwart zijn ‘knecht zijn. inhoudt. Voorstanders nemen het niet zo zwaar, zij vinden het een onlosmakelijk onderdeel van ons cultureel erfgoed.

Migranten dienen het maar te slikken. Zwarte Piet zorgt voor veel controverse, dit jaar weer meer dan ooit. De grootste vraag is of kinderen wel of niet onbewust worden beïnvloed, dat ze gaan denken dat zwart minderwaardig is aan wit.

Ik ben er zelf een beetje dubbel over. Mijn kinderen zijn van gemengde komaf. Mama is ‘zwart’ en papa is ‘wit’. Ik snap wel dat kinderen onbewust beïnvloed worden. Maar ik denk dat kinderen slimmer zijn dan we denken. En dat het cruciaal is hoe er in het gezin mee wordt omgegaan.

Het is doorslaggevend hoe papa en mama reageren op hun kind als die iets zegt over het verschil van tussen Sinterklaas en Zwarte Piet. Als ze dan goed uitleggen hoe het zit, worden kinderen ook niet meer onbewust beïnvloed! Ze zijn zich dan namelijk bewust van het verschil en kunnen er dan mee omgaan. Dus ouders: benoem en bespreek het verschil en zeg dan ook dan het niet betekent dat zwart en wit niet gelijkwaardig zijn.

Wat mij opvalt in de artikelen en debatten in de media is dat kinderen hierin altijd slachtoffer van onbewuste beïnvloeding zijn. Kinderen zijn echter niet zo dom. Ja, tot een jaar of acht ‘geloven’ ze in Sinterklaas, maar dat is geen teken van domheid. Kinderen kunnen uitstekend onderscheid maken. En ze weten heel goed, hoe echt Sinterklaas voor hen ook is, dat dit niet hetzelfde is als het echte leven. Ze hebben alleen wat begeleiding nodig.

Kinderen kunnen er ook heel anders over denken dan wij veronderstellen. Soms verrassend anders. Daar kwam ik achter toen ik de proef op de som nam bij mijn dochter van zeven. Ik vroeg haar wie de baas is, Sinterklaas of Zwarte Piet? “Sinterklaas”, antwoordde ze zonder aarzelen. “Maar”, zei ik, “het lijkt er op dat Sinterklaas vaak doet wat de hoofdpiet zegt”. “Nee, Sinterklaas is de baas”, zei ze heel stellig.

Ik wilde van haar weten waarom Sinterklaas dan de baas is. “Komt het omdat hij een baard heeft?”, vroeg ik haar. Daar lag het niet aan. “Komt het dan omdat hij oud is?”, was mijn volgende vraag. Ook dat was het niet.

Ik schetste haar dat Sinterklaas en Zwarte Piet een verschillende huidskleur hebben en vroeg haar naar de zwarte kleur van de Zwarte Pieten. Maar wat blijkt? Mijn dochter zei dat niet alle pieten zwart zijn: “Er zijn ook pieten die wit zijn die zich zwart hebben gemaakt”, wist ze me te vertellen.

Tenslotte vroeg ik haar of Sinterklaas dan misschien de baas is omdat hij wit is. “Nee”, zei ze, “dat komt niet daardoor, het is omdat Sinterklaas de enige is, en daarom is hij de baas.”

Ik glimlachte om haar antwoord. Want ze draaide alles om. Juist omdat Sinterklaas anders is, is hij de baas. Hoe mooi en origineel gedacht.