'Want wij hadden het ook niet gelezen'

Niet inhoud, maar taalgebruik gericht op emoties moet voor stemmen gaan zorgen deze verkiezingen. Althans, daar lijken de meeste partijen op in te spelen. Om hier weerstand aan te bieden, populariseert het initiatief ‘Want wij hadden het ook niet gelezen’ het inhoudelijke verhaal van de huidige Nederlandse politiek.

De verkiezingscampagnes zijn in volle gang. IJdele ego’s en de wereldverbeteraars van politiek Nederland storten zich in de debatring om de ander knock-out te meppen met hun oneliners en populistische oproepen. Maar wat zeggen de partijen nu echt? Inhoud lijkt te hebben plaatsgemaakt voor politiek cabaret. En daarmee krijgen de  verkiezingen een hoger commercieel dan democratisch gehalte.

Het inhoudsloze politieke debat roept de vraag op of er nog wel zoiets bestaat als ‘een politieke visie’. Historicus Rutger Bregman stelde onlangs in de Volkskrant dat politici “perceptie belangrijker vinden dan werkelijkheid, middel interessanter dan doel en macht geiler dan moraal”. Hoewel er natuurlijk altijd uitzonderingen op de regel zijn, lijkt het huidige politieke schouwspel Bregman gelijk te geven; leuke quotes en bezoeken van ministers aan entertainmentprogramma’s als De Wereld Draait Door en Koffietijd overstemmen de inhoud van de politiek.

Niet inhoud, maar voornamelijk de persoonlijkheid en retoriek gericht op emotie van de politicus moeten de kiezers overhalen te stemmen op zijn of haar partij. Daarmee ligt de kern van het probleem van ideologieloze politiek bij de politiek zelf. Desondanks is er ook een rol weggelegd voor de media. Richtlijn bij veel omroepen zijn de kijkcijfers. Daardoor mag het verhaal van de aanwezige politicus nooit saai en lang zijn; het moet vooral spannende televisie opleveren. Om te voorkomen dat kijkers wegzappen worden daardoor niet alleen inhoudelijke vragen over de plannen van de politici gesteld, maar behoren deze ook te reageren op grappig bedoelde opmerkingen van de journalist.

Wie hoopt dat de verkiezingsprogramma’s meer visie bieden voor de toekomst van Nederland dan de grappen en grollen van politici en journalisten, komt bedrogen uit. Ook deze zijn namelijk niet vrij van tenenkrommende metaforen en holle frasen. Vooral belangrijke onderwerpen worden ondergesneeuwd door kwalitatief inhoudsloze woorden: “Zonder fatsoen, waarden en normen blijft het herstel op z’n best halverwege steken”, aldus het CDA over de economische crisis. Om maar een voorbeeld te noemen. Er zit voor de kiezer echter weinig anders op dan zich door dit oerwoud aan betekenisloze clichés heen te worstelen, wil hij of zij voorbijgaan aan de waan van de dag en weten waar de partijen echt voor staan. Maar welke burger waagt zich aan deze al gauw zeventig pagina’s tellende paperassen?

De meeste mensen zullen begrijpen dat mogelijke oplossingen voor complexe problemen als de economische crisis en opwarming van de aarde niet uitgelegd kunnen worden op één a-4tje. Toch nemen maar weinigen de moeite om een aantal verkiezingsprogramma’s door te spitten. Liever baseren zij hun keuze op een programma als de Kieswijzer. Met een paar klikken van de muis bepalen we op die manier de toekomst van ons land. Grote stappen, gauw thuis.

Wij, Sophia Twigt, Daphné Dupont-Nivet en Anne van Mourik, hadden de verkiezingsprogramma’s ook niet gelezen. Op 12 september willen wij echter wel een onderbouwde beslissing maken. Daarom hebben we de programma’s uitgeplozen en vertaald naar een toegankelijk boekje dat gratis verkrijgbaar is. Ook staat de inhoud online, zodat het initiatief voor iedereen beschikbaar is.

In het boekje, dat is uitgegeven door Coolpolitics, doorkruist wereldreiziger Bernhard de wereld van de grootste politieke partijen. Elk van de tien landen die hij bezoekt is een sfeerimpressie van hoe de partijen stellen dat Nederland er naar hun visie idealiter uit zou zien. Wat als ons land precies zo wordt geregeerd als de verkiezingsprogramma’s beschrijven? Omdat in deze verhalen opvallende punten uit de programma’s sterk zijn overdreven, wordt per partij ook een duidelijk en waarheidsgetrouw overzicht gegeven van de inhoud van de programma’s.

Visieloze politici slagen er wellicht in kiezers te winnen met hun oneliners en populistische oproepen, maar werkelijke problemen worden niet opgelost met dergelijke betekenisloze clichés. Bovendien, is cabaret niet alleen leuk als het over inhoud gaat?

Anne van Mourik (25) en Daphné Dupont-Nivet (22) studeren beiden Internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht. Sophia Twigt (22) studeert Grafisch Ontwerp aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht. Hun boekje is te lezen op www.ooknietgelezen.nl.