Weg met markten die zijn gebaseerd op piramidespelen

Met het besluit om ongelimiteerd staatsobligaties op te kopen heeft de ECB eindelijk het onvermijdelijke gedaan. De aanpak met de huidige noodfondsen (EFSF/ESM) was bij voorbaat onvoldoende om overtuigend speculatie te kunnen weerstaan en een einde te maken aan de oplopende rente die eurolanden als Spanje en Italië moesten betalen op hun staatobligaties.

Al lang was duidelijk dat het noodfonds geen overtuigend antwoord is op de enorme kapitaalbewegingen die nu in Europa plaatsvinden. Juist de inzet van de ECB is nodig om overtuigend tegenwicht te kunnen bieden aan de grootschalige speculatie. In de VS gebeurt dit al langer. Daar weet iedereen dat de Fed, de centrale bank, altijd aan het langste eind trekt. Waarom? Omdat ze onbeperkte middelen hebben. Als obligatiehouders weten dat deze zogeheten ‘Lender of last resort’ altijd zodanig in de markt zal interveniëren dat de rente nooit absurd hoog oploopt, dan zullen ze ook niet allemaal in paniek hun Spaanse en Italiaanse obligaties gaan dumpen.

Steunaankopen zijn dus noodzakelijk. De ECB heeft dit al eerder toegepast. Het verschil is nu dat er via de weg van het noodfonds voorwaarden aan worden verbonden. Maar om welke voorwaarden gaat het? Zorgelijk wordt het wanneer deze bestaan uit wensenlijstjes van politici die hun politieke idealen via deze weg aan landen willen opleggen. Europa is echt op de verkeerde weg wanneer interventies door de ECB afhankelijk worden gesteld van ingrepen die de bescherming van werknemers aantasten of van de mate waarin er in sociale voorzieningen wordt gesneden.

Is de crisis hiermee opgelost? Nee, het is slechts een noodzakelijk onderdeel van de oplossing. Om uit de crisis te komen zul je in ieder geval de oorzaak moeten aanpakken. Die ligt in de crisis in de financiële sector. We kunnen ons niet meer veroorloven dat er steeds weer nieuwe speculatieve bubbels ontstaan, die vervolgens klappen en een hoop ellende veroorzaken. We moeten dus af van markten die zijn gebaseerd op piramidespelen en financiële producten die zo ingewikkeld zijn gemaakt dat niemand er wat mee opschiet. Het huidige systeem is te veel gebaseerd op het aanmoedigen van risicovol gedrag en het stimuleren van het aangaan van schulden.

Maar de economie draait om meer dan de financiële sector. We kunnen niet uit de crisis komen wanneer alle landen in Europa tegelijkertijd drastisch bezuinigen. 80 procent van de handel vindt plaats op de interne markt binnen Europa. Help je de koopkracht om zeep, dan daalt de vraag, wat zal leiden tot meer werklozen en nog meer faillissementen. Uiteindelijk heeft dat ook weer consequenties voor de overheidsinkomsten. In Europa begint het draagvlak te groeien om de focus te verleggen in de richting van stimulering van de economie en het scheppen van banen. Met een linkse regering zou Nederland een belangrijk verschil kunnen maken. We kunnen Nederland veranderen van een hardliner die met een kille boekhoudersmentaliteit andere landen de les leest, naar een land dat met andere landen samenwerkt om op een sociale en duurzame manier uit de crisis te komen.