Wij zullen het sterkemannensyndroom overwinnen

Wat hebben Trump, Netanyahu, Erdogan en Mohammed VI met elkaar gemeen? Het zijn mannen. Werpen zich op als hoeder des vaderlands. Zijn bang voor het vreemde. Bepleiten nieuw nationalisme. Met eigen volk eerst. En zijn van mening dat er een cultuuroorlog gaande is.

Deze autocratische leiders lijden aan het sterkemannensyndroom. Dat leidt tot valse tegenstellingen. Jouw probleem is altijd de schuld van de ander. De ander die het minst op jou lijkt. Een stem op deze mannen is een stem tegen het establishment en voor verandering. Maar wat voor verandering? Minder democratie, meer ongelijkheid, meer onderdrukking?

Moeten we ons leven laten bepalen door autocraten? Ik dacht het niet. Als de omstandigheden bepalend zijn voor wie wij zijn, kunnen wij dan de omstandigheden veranderen?

Kunnen we van angst, hoop maken? Van individualisme, solidariteit? Van oorlog, vrede? Van ongelijkheid, gelijkheid?

Kunnen we de wereld veranderen?

Het is mijn diepste overtuiging dat we dat kunnen en moeten. Simpelweg omdat de keuze is tussen dictatuur (ieder voor zich) of democratie (voor elkaar). In onze hunkering naar erkenning en zeggenschap kunnen en mogen we onszelf niet verliezen in onderdrukking.

Wat zijn de ontwikkelingen die vrede bedreigen?

Wetenschappers van het Bulletin of the Atomic Scientists draaiden de beruchte Doomsday Clock twee jaar geleden vooruit naar twee voor twaalf. Nog nooit waren we volgens deze wetenschappers zo onveilig. De dreiging is vergelijkbaar met de gevaarlijkste periodes uit de Koude Oorlog.

Onze tijd wordt gekenmerkt door grote onvoorspelbaarheid waarin regionale conflicten gemakkelijk kunnen escaleren tot een groot militair conflict. Dit is het ‘nieuwe abnormaal’. Twee enorme bedreigingen staan centraal: een nucleaire en klimaatcrisis.

Het door de Verenigde Staten verlaten van de nucleaire deal met Iran, het terugtrekken van de VS uit het INF-akkoord en de moderniseringsprogramma’s voor kernwapens, vormen een bedreiging voor de mensheid. Net zoals de militaire doctrines van Rusland en de VS waarin het gebruik van nucleaire wapens geen taboe meer is.

Grootmachten weigeren zich ondertussen te houden aan de wereldwijde afspraken om het klimaat te redden. De Verenigde Staten hebben zich teruggetrokken uit het klimaatakkoord van Parijs. Rusland en Saudi-Arabië zijn weifelend. Niet geheel toevallig allemaal oliestaten met grote belangen.

De opkomst van extreem-rechts is in deze context levensgevaarlijk omdat het de problemen ontkent en daarmee oplossingen om een wereldramp te voorkomen blokkeert. God zij dank staan daar tegenover de tienduizenden jongeren die de straten vullen voor een ambitieus en rechtvaardig klimaatbeleid.

Oplossingen zijn keihard nodig. Of het nu de vervuiling van de Nigerdelta door Shell is. Landonteigening in de Amazone. Of droogte in Afrika. Het zijn de allerarmsten die de prijs betalen.

Als niet wordt opgetreden dreigen tientallen miljoenen mensen klimaatvluchteling te worden.

Waarom is er geen CO2-belasting ? Waarom worden de miljarden niet geïnvesteerd in duurzame banen en woningen? Het geld is er. Het helpt tegen ongelijkheid. Het helpt de wereld schoner maken. Het voorkomt dat wapens worden ingezet tegen mensen op de vlucht.

Afrika is een rijk continent. Vol met grondstoffen, mineralen, biodiversiteit en gekwalificeerd personeel. Alleen profiteren Afrikanen nog te weinig van deze welvaart terwijl een kleine bovenlaag zichzelf verrijkt.

Volgens de global justice honest accounts report is Afrika netto exporteur van welvaart. Zo’n veertig miljard dollar wordt aan het continent onttrokken via bedrijfswinsten, belastingontduiking. Afrika draagt bij aan onze welvaart.

Wanneer het sterkemannensyndroom ons angst wil aanjagen door te suggereren dat we worden overspoeld door jonge Afrikaanse mannen. Vergeet dan niet dat dit verholen racisme wordt ingezet om ons vooral de oorzaken te doen vergeten. Zodat we de belangen erachter niet zien.

De strijd die Afrikanen en Europeanen verbindt is de strijd tegen ongelijkheid. Zodat de 26 miljardairs die evenveel bezitten als de armste 3,8 miljard mensen hun eerlijke deel betalen. Zodat rijkdom wordt ingezet voor onze collectieve belangen. Voor een schone, duurzame wereld. Een wereld zonder permanente oorlog waardoor mensen huis en haard moeten verlaten.

Na de val van de muur en het ineenstorten van de Sovjet-Unie voorspelden sommigen dat de liberale democratie overal voor vrede en veiligheid zou zorgen. De grote oorlogen zouden voorbij zijn en vrede zou de norm worden.

Niets blijkt minder waar. Het Warschaupact werd ontbonden maar de NAVO bleef intact. Breidde al snel uit richting de grenzen van Rusland en begon aan wereldwijde militaire operaties. Waaronder eind jaren negentig in het voormalig Joegoslavië, zonder VN-mandaat.

De war on terror werd in 2001 gestart om terrorisme te verslaan. Die oorlog wordt gevoerd uit naam van democratie, vrijheid en mensenrechten. Achttien jaar later zitten we nog steeds in Afghanistan en zullen er spoedig militairen in Afghanistan vechten die op 11 september 2001 nog niet geboren waren.

Na Afghanistan volgde Irak, Libië, Syrië, geheime oorlogen in Pakistan, Jemen en Somalië. Bush ging, Obama kwam. Obama ging en Trump kwam. Maar de oorlog tegen terrorisme bleef. Net als het terrorisme zelf, dat zich uitbreidde en verplaatste naar de Europese straten. Evenals honderdduizenden vluchtelingen.

De oorlog in Irak en Afghanistan heeft biljoenen gekost, maar wat heeft het ons opgeleverd? Vrijheid, democratie, mensenrechten? Is het terrorisme verslagen? Zijn we veiliger geworden?

Nee. De permanente oorlog werkt contraproductief. Zo is er niet minder maar meer terrorisme. Veel meer. Naast Al Qaida en Taliban is er een monster gebaard. Uit de puinhopen van de oorlog in Irak heeft IS kunnen ontstaan.

Nederland heeft jihadisten gesteund in Syrië. Omdat Assad weg moest, moest de oppositie worden versterkt. Buitenlandse Zaken steunde aan Al Qaida gelieerde groepen. We weten ook dat NAVO-partner Turkije, de CIA en golfstaten, jihadisten hebben bewapend om het Syrisch regime ten val te brengen. Maar dat regime viel niet. Het Westen heeft de oorlog gevoed, verlengd. Met miljoenen vluchtelingen en vijfhonderdduizend doden als gevolg.

Nederlandse steun aan oorlogen wordt verkocht onder de noemer mensenrechten, democratie en bondgenootschappelijke steun. Maar keer op keer blijkt dit een rookgordijn waarachter kille geopolitieke afwegingen schuil gaan.

We doen het voor de veiligheid wordt gezegd, maar het wordt niet veiliger. Mensenrechten moeten worden verdedigd wordt gezegd, maar in de praktijk worden mensenrechten op grote schaal geschonden.

Het is de krankzinnigheid van permanente oorlog die leidt tot haat. Honderden jaren kolonialisme en grondstoffenjacht dragen daaraan bij. Godsdienstwaanzinnigen, radicalisering en angstpolitiek gedijen onder repressie, oorlog, geweld, achterstelling en chaos.

15 van de 19 vliegtuigkapers die verantwoordelijk waren voor de aanslagen op 11 september 2001 kwamen uit Saudi-Arabië. Niet uit Irak of Afghanistan. Waarom worden dan nog ijverig oliedollars ontvangen uit Saudi-Arabië? Waarom komt het land weg met een brute staatsmoord op journalist Khashoggi? Waarom worden nog steeds voor miljarden aan wapens verkocht aan Saudi-Arabië waardoor de oorlog in Jemen voortduurt en kinderen verhongeren? Miljarden zijn er door grote vervuilende oliebedrijven verdiend na de oorlog in Irak. De VS verlenen militaire steun aan bijna driekwart van alle dictators in de wereld (49 in totaal).

Dus alle retoriek over mensenrechten en democratie ten spijt, het gaat om hele andere, ordinaire belangen: macht, invloed en geld. Heel veel geld. Olie. Heel veel olie. Geopolitiek. Heel veel geopolitiek.

De wapenhandel floreert in het tijdperk van permanente oorlogen. De exporten naar het Midden-Oosten zijn gigantisch toegenomen in de afgelopen vijf jaar. Grote Westerse bedrijven blijven wapens leveren aan Saudi-Arabië. Bedrijven die ook in Nederland gevestigd zijn met een belastingvrije brievenbus. Zoals Airbus en Northrop Grumman. Dit is volstrekt in strijd met de Europese wapenexportcriteria. Als het ons menens is met onze waarden van democratie, mensenrechten en veiligheid, dan stoppen we hiermee.

De 1700 miljard dollar die nu in de oorlogsindustrie zit kan zoveel beter ingezet worden. Voor sociale veiligheid. In Jemen om maar een voorbeeld te noemen, is een tekort aan alles om te leven.

Waarom gaat hier niet meer humanitaire hulp naartoe? Of wat te denken van wederopbouw in Irak en Syrië? Daar zijn honderden miljarden voor nodig – geld dat er niet is.

Of wat te denken van Israël, dat al meer dan 50 jaar Palestina bezet, internationaal recht stelselmatig ondermijnt en VN-resoluties naast zich neerlegt. Wat doet de EU? Het geeft Israël economisch voordeel en werkt samen op militair terrein.

Hetzelfde geldt voor Turkije en de Koerden. Hoewel de EU-leiders zuchten en kreunen over Erdogan en zijn autocratisch systeem, wordt hem geen strobreed in de weg gelegd. Ook niet wanneer hij wapens gebruikt om zijn eigen Koerdische bevolking te onderdrukken. Of wanneer hij het internationaal recht schendt door Syrië binnen te vallen. Zij laten zich gijzelen door de vluchtelingendeal.

Terwijl de EU een visserijakkoord sluit met Marokko, worden Marokkaanse vissers onderdrukt door diezelfde regering.

De Russen komen eraan. We worden al jaren voorbereid op een nieuwe Koude Oorlog. Maar op welke manier vormt Poetin nu een bedreiging? De Verenigde Staten geven tien keer zoveel uit aan defensie als Rusland. De Russische economie kan een oorlog met het Westen niet aan.

Gedurende de veertig jaar durende Koude Oorlog bedreven de Verenigde Staten en bondgenoten een containment politiek richting de Sovjet-Unie. Het mocht haar invloedssfeer in de wereld niet uitbreiden.

Nu de Sovjet-Unie er niet meer is en nieuwe grootmachten zoals China in opkomst zijn, proberen ze elkaar militair te overtreffen. Niet ontspanning, samenwerking en ontwapening maar vijanddenken en levensgevaarlijke investeringen in dure wapensystemen is wat de klok slaat.

Wie dacht dat er met Trump een einde zou komen aan permanente oorlogsvoering komt bedrogen uit. De plannen om voor 1000 miljard dollar kernwapens te moderniseren, het opzeggen van het INF-verdrag, de confrontatie met Iran en China, brengen de wereldvrede in gevaar, voeden de permanente oorlog en is potentieel destructief voor de mensheid.

Wij moeten afdwingen dat ontwapening weer bovenaan de agenda komt. De Amerikaanse kernwapens in Nederland moeten niet worden gemoderniseerd maar teruggestuurd. Er is geen plaats voor nieuwe kernwapens in Europa . De EU moet zich inzetten voor een Midden-Oosten vrij van massavernietigingswapens. Dat, beste mensen is wat ons te doen staat. Alle mensen, partijen en bewegingen die staan voor vrede. Voor de mensheid.

In verschillende landen in het Midden-Oosten en Afrika staan burgers op tegen onderdrukking, ongelijkheid en uitsluiting – jongeren, vrouwen en mannen die in verzet komen vóór sociale rechtvaardigheid.

Jongeren in Palestina die ondanks de voortdurende bezetting en het grenzeloze onrecht doorgaan met hun strijd voor vrijheid.

Jongeren in Turkije wier leven totaal onmogelijk wordt gemaakt door een autocraat maar weigeren zich daarbij neer te leggen.

De beweging voor sociale rechtvaardigheid die in de Rif is begonnen maar eigenlijk in heel Marokko bestaat. Zij laten zich horen tegen de kliek die corruptie in stand houdt. Voor basisvoorzieningen zoals onderwijs, gezondheidszorg, banen en een gelijke behandeling. Nawal en vele anderen laten zich niet de mond snoeren!

Wat al deze bewegingen en vele andere gemeen hebben is dat zij de religieus-culturele tegenstellingen die worden aangewakkerd en het sektarisme overstijgen en nadrukkelijk ook willen overstijgen.

Het gaat over het recht op gelijke behandeling voor de wet. Gezondheid, onderwijs, werkgelegenheid en politieke participatie. Mensenrechten. Een eerlijk politiek systeem. Zonder een repressieve staat en onderdrukking. Einde aan privileges voor de elite. Einde aan de corruptie en het nepotisme.

Het zijn deze mensen en bewegingen die onze steun verdienen. Waar wij solidair mee zijn. Niet de dictators die het volk zoet houden, vluchtelingen tegenhouden of Westerse economische belangen dienen.

Het is ook deze beweging die we in ónze samenleving moeten versterken. Een brede beweging van onderop voor sociale rechtvaardigheid is wat we nodig hebben. Waarbij niet afkomst, uiterlijk of geaardheid, maar sociale rechtvaardigheid ons verbindt. Wij laten ons niet verdelen!

Veiligheid betekent niet meer investeren in wapens, nieuwe kernwapens en miljarden fondsen voor wapenaankoop optuigen Maar investeren in zorg, onderwijs, wonen en werk. Miljarden voor onze rechten als mens. Hoe sterk kunnen we dan wel niet worden? Hoeveel mensen zullen zich dan veiliger voelen? Het is nu de tijd om te kiezen. Voor onderdrukte volkeren, voor het internationaal recht, voor de Verenigde Naties. Het alternatief is barbarij en het recht van de sterkste.

Vandaag ben ik er bijzonder trots op dat wij onze strijdbare gasten uit het buitenland mogen ontvangen. Nogmaals welkom Shawan en Feleknas. Wij zijn solidair met jullie. Met Nawal en de Hirak-beweging, met de Palestijnen, de Koerden en alle andere volkeren die strijden voor sociale rechtvaardigheid.

Vanmiddag gaan we plannen maken om samen verder te bouwen aan internationale solidariteit.

Wij gaan voor sociale rechtvaardigheid wereldwijd.

Wij zullen het sterkemannensyndroom overwinnen.