Woede over mijn Top2000-kritiek

Mijn verbazing over de reacties op mijn oudejaarsconference naar aanleiding van de Top2000 hier op Joop was gigantisch. Niet alleen was mijn stukje te kort om er iets in te kunnen vinden dat aanstootgevend is, maar bovendien waren het vooral boze mensen, die zonder veel zorg zo kwetsend mogelijke opmerkingen probeerden te maken. Elke keer dat er weer eentje binnenkwam moest ik een beetje lachen. Muziek verbroedert toch, ook de muziek die in de Top2000 weerklinkt. Dus waarom boos worden?

Nu weten we heel goed dat als je mensen boos maakt, je een gevoelige snaar bij ze hebt geraakt. Wat zou dat dan in hemelsnaam geweest moeten zijn? Zou ik iets over het hoofd gezien hebben toen ik mijn stukje schreef. Ik las het daarom nog een keer door. Wat nu komt ervaart u misschien als een cursus ‘goed leren lezen’, maar je moet het meer zien als een hulpmiddel.

Het stuk begint met de opmerking dat die Top2000 in de laatste week van december overal aanstaat. Er valt niet aan de grote gezelligheid te ontkomen. Daar zal toch niemand over vallen neem ik aan. Vervolgens schrijf ik dat in de Volkskrant een stuk stond waarin een reden voor de populariteit van het radioprogramma wordt gezocht. Vervanging van de religie? Ik geef dan toe dat ik het niet weet, maar dat het naar mijn mening meer te maken heeft met een verlangen naar een wereld die veilig lijkt. Een soort nostalgie dus. In de geschiedenis van de geneeskunde werd nostalgie vaak als een ziekte beschouwd, een middel om veranderingen te negeren en je koesteren aan de herinnering. Dat lijkt me tot nu ook niet erg schokkend.

Maar dan ga ik naar die Top2000 kijken en zie dan er bij de eerste honderd maar drie zwarte artiesten staan. Dat is erg weinig, hoor, gezien de grote vertegenwoordiging van zwarte musici hitlijsten van de afgelopen veertig jaar en ook gezien de zwarte roots van de populaire muziek. Dat Freddy Mercury (oorspronkelijke naam Farrokh Bulsara) afkomstig was van etnische Iraniërs die zich in Gujarat (India) vestigden en naar Afrika gingen waar hij in Zanzibar geboren werd, maakt de groep Queen nu niet onmiddellijk tot een groep artiesten die Afrikaans-Indiase muziek maken. Daarom had ik hun muziek niet als zwarte muziek geclassificeerd. Mocht u vinden dat Queen wel typisch Afrikaanse muziek maakt, reken hem dan maar als zodanig mee, maar je zult toch toe moeten geven dat het dan ook om stevige ondervertegenwoordiging van zwarte muziek gaat.

Vervolgens schreef ik dat er dankzij de enorme import van met name Amerikaanse muziek toch wel wat zwarte popmuziek in die Top2000 is terecht gekomen, maar ik vraag me vervolgens wel weer af of een Noord-Afrikaanse zanger als Cheb Khaled ooit in de Top2000 zou kunnen belanden. Gewone vraag hoor en geen aanklacht. Ik geef ook onmiddellijk maar mijn hypothese waarom dat niet gebeurt: de Noord-Afrikanen die zijn muziek goed kennen en op hem zouden kunnen stemmen voelen zich mogelijk niet zo thuis bij die Top2000.

Dat brengt me uiteindelijk tot een voor mij belangrijke vraag. Is onze samenleving werkelijk ‘vermengd’ of leven verschillende bevolkingsgroepen gewoon naast elkaar zonder dat ze nu goed nu elkaars feesten, gewoonten en muziek kennen? Dat laatste heet segregatie en in Zuid-Afrika werd dat apartheid genoemd. Apartheid begon ook als idee om geen pogingen te ondernemen tot werkelijke integratie van de Zuid-Afrikaanse samenleving, de mensen in hun eigen gemeenschappen te laten leven en pas later kreeg het een gedwongen karakter: mochten ze die gemeenschappen niet meer verlaten en werden de grenzen ertussen streng bewaakt. Die ontwikkeling waarschuwt ons als het ware waar segregatie uiteindelijk op uit kan draaien. Het is daarom handig ze in een adem te noemen. Net zoals mes en vork of Vroom en Dreesmann.

Mijn laatste opmerking is dan uiteindelijk dat we waarschijnlijk inderdaad in gescheiden werelden leven en gescheiden onze feestjes vieren, de een het Suikerfeest en de ander de Top2000. Geen woord dus over racisme, want daar ging het niet om. Als je het nuchter beoordeelt ging mijn stukje over de vraag of de eenzijdigheid van die Top2000 (gebaseerd op de stemmen van een bepaald deel van de Nederlandse bevolking) een uiting is van de toenemende segregatie in Nederland. Een toepasselijk onderwerp voor 31 december. Maar toch heb ik aan moeten horen dat ik de makers van de Top2000 van racisme beschuldig. Mijn oren toeterden. Hoe kan je het lezen als het er niet staat, ook niet tussen de regels.

Mijn hoofd blijft daarom tollen want ik wil zo graag begrijpen wat die mensen nu precies zo boos heeft gemaakt. Ik ga mezelf daarom maar weer wat vragen stellen. Is de slotopmerking ze in het verkeerde keelgat geschoten? ‘De een viert het Suikerfeest, de ander de Top2000’? Zijn mensen misschien boos dat ik op een of andere manier durf te denken dat die twee vergelijkbaar zijn, dat de muziek van die hitlijst wel even van een ander niveau is en dat het ‘come together’ dat in de presentatie daarvan gepredikt wordt heel wat verhevener en Nederlandser is?

Daar hebben we wel een naam voor: gevoel van culturele superioriteit, en ja dat wordt ook wel racisme genoemd. Dat mensen van een andere etniciteit, met een ander cultuur minder zijn. Als je je dus geërergd hebt aan de opmerking waardoor Suikerfeest en Top2000 op een lijn staan, dan heb je iets om over na te denken. Erover na denken. Ja, dat werd me nog het meest verweten: dat ik in een tweet geschreven had dat het interessant was erover na te denken. Alsof nadenken een ziekte is.

Lees ook Ivan Wolffers: Waarom geen Cheb Khaled in de Top2000?

 

 

Volg Ivan Wolffers op Twitter Ivan schrijft voor Joop elke dag een Gezonde Weetje van de Dag:  klik hier voor een overzicht