De zogenaamde inclusiviteitstaal van Amsterdam is vooral onbeholpen

President Heinrich Lübke van West-Duitsland stond in zijn tijd – de jaren zestig – bekend om zijn onhandige uitspraken, vooral tijdens zijn tweede ambtsperiode toen het niet echt goed meer met hem ging. Gniffelend vertelden de Duitsers dat hij in de Afrikaanse staat Liberia zijn gehoor als volgt had toegesproken: “Sehr geehrte Damen und Herren, Liebe Neger”. Het is een legende. Zo bont schijnt de president het niet te hebben gemaakt maar het zegt al genoeg dat men hem er in zijn tijd voor aanzag. We moeten daar wel aan toevoegen dat een halve eeuw geleden “Neger” nog geen n-woord was. Zelfs Martin Luther King en de hele Amerikaanse burgerrechtenbeweging gebruikten geroutineerd het woord “negroes” als zij het over Afro-Amerikanen hadden. En de filosoof Leopold Senghor, eerste president van Senegal en een vader van het moderne Afrikaanse zelfbewustzijn muntte zelfs het begrip négritude. Het was net zo absurd geweest als Lübke een Nederlands gehoor had aangesproken met “waarde blanken”.

Gevoelswaarde De betekenis van woorden verschuift. Dat blijkt nog maar eens uit deze voorbeelden. En een neutrale gevoelswaarde kan verkeren in een zeer negatieve zoals uit lot van het woord ‘neger’ ons leert dat thans als diep racistisch wordt afgewezen. Deze gedachte moet op de een of andere manier vaardig zijn geworden over de Amsterdamse ambtenaren toen zij besloten om “niet inclusieve” woorden tijdige uit het gemeentelijk vocabularium te schrappen. Voor het tot om zo te zeggen te laat was. Daarom mogen Amsterdamse ambtenaren hun gehoor niet meer aanspreken met “dames en heren”, want dan kunnen transgenders zich ongemakkelijk voelen. Net zoals zij de strikte scheiding tussen mannen- en vrouwentoiletten als een barrière beschouwen. De afdeling Diversiteit, Onderwijs, Jeugd en Zorg (let op de volgorde) heeft een handreiking opgesteld voor de collega’s vol do’s en don’ts.

Uraniërs Er is veel in de ban gedaan. Zo is de term homoseksuele Amsterdammers of personen niet langer ok. Zij zijn lhbti Amsterdammers of personen lhbti’s. Lhbti’s zonder enige toevoeging, dat is  ernstig, want dan reduceer je mensen tot hun seksuele identiteit. Lhbti+ met personen er achter is helemaal je dat. Dat plusteken wijst er immers op dat je echt niemand wilt vergeten. Je mag als ontvanger van een gemeentelijke boodschap als het ware zelf invullen wat er nog gemist wordt, want homoseksueel is niet inclusief genoeg. Daar kan allerlei volk zich heel ongemakkelijk bij voelen. Roze mannen mag dan weer wel. Ook Regenboog is heel erg top hoewel je met Regenbogiërs waarschijnlijk gesodemieter zult krijgen omdat sommigen dit zullen opvatten als onacceptabele spotternij. Wat is er trouwens gebeurd met het prachtige woord Uraniër? Als in: je kon in Amsterdam weer geen voet verzetten want er dreven allemaal boten vol uraniërs in de grachten. Het woord is in de negentiende eeuw bedacht door de Duitse jurist Karl Heinrich Ulrichs. Hij was een van de eerste westerlingen die vragen stelde bij de strikte scheiding tussen het mannelijk en vrouwelijk geslacht. Uraniërs waren in zijn ogen overigens mannen die voor elkaar vriendschap koesterden van zo’n verhevenheid en diepgang dat mensen voor wie een heteroseksuele relatie het hoogste was zich er eigenlijk niets bij konden voorstellen. “Heren Uraniërs, na afloop van onze processie is het gepast om stil te staan bij de waarden die…..” Iets zegt me dat het niet zal worden gepruimd als je lesbische vrouwen probeert aan te duiden als uraniettes naar analogie van suffragettes

Gelijk geslacht Homomonument mag wel omdat het ingeburgerd is, maar homohuwelijk niet. Het moet vervangen worden door huwelijksgelijkheid of trouwen voor mensen van gelijk geslacht. Ook vrouwen kunnen met vrouwen trouwen, zo licht het document van de gemeente toe. En die zijn dan blijkbaar niet homoseksueel. Je mag wel ouders zeggen maar niet vaders en moeders want sommige mensen herkennen zich daar niet in. Er is de afgelopen dagen heel wat afgelachen over dit document van de afdeling Diversiteit, Onderwijs, Jeugd en Zorg. Behalve in kringen van uiterst recht, want daar ziet men de totalitaire samenleving al naderen. Grimmige woede ten opzichte van dit goed bedoelde initiatief is niet gewettigd, gepaste vrolijkheid wel want de voorstellen getuigen in het bijzonder van onbeholpenheid. De ambtenaren zijn wanhopig op zoek gegaan naar woorden en uitdrukkingen waar niemand zich een buil aan kan vallen. Zij hebben echter geen rekening gehouden met het dagelijks leven. Bij de meeste menselijke interacties – zeker bij de overheid en op het werk – doet iemands seksuele identiteit er niet toe. Die is gewoon niet aan de orde. Wie een publiek zou toespreken met homoseksuelen, lesbiennes en hetero’s zou verbijstering wekken. Je hoeft vrijwel nooit iemands seksuele geaardheid onder woorden te brengen. Het heeft dus ook geen zin om daar voorschriften over uit te vaardigen. Waar het wel nodig is, voldoet juridisch jargon. En anders zet je in je beleidstips: mensen met alle seksuele identiteiten dienen zichzelf te kunnen zijn op…. Een voorzichtige chef zet daar dan bij “met uitzondering van pedoseksuelen”. En daarmee is alles tickety-boo. Als het thema seksuele identiteit aan de orde komt in een debat, dan is het trouwens beter om die juist wel los te koppelen van de aanwezige personen. Je hebt het dan niet over lhbti’s maar over de rol van de seksualiteit bij het individu. Je benoemt de geaardheden los van de toehoorders of de lezers. Die kunnen zelf wel invullen hoe het bij hen voelt.

Lieverd Niet valt in te zien waarom mensen problemen hebben met de aanspreekvorm dames en heren. Hiermee wordt immers niet alleen recht gedaan aan de dames en de heren afzonderlijk maar ook aan personen die in een bepaalde mate dame en heer tegelijk zijn. Anders was het geweest als de gewaardeerde spreker had gezegd: “Dames óf heren”, maar dat zegt hij dus niet. Niks aan de hand. Voor vaders en moeders kun je dezelfde redenering ophangen. En traditionele Amsterdamse tantes hebben het maar gemakkelijk want die spreken iedereen zonder uitzondering aan met “lieverd”. Als ik onzeker ben over de identiteit van wie mijn mail gaat openen, zet ik er altijd boven “geachte dames en heren”. Probleem opgelost. Ken ik wel de achternaam, dan vind ik het altijd een beetje onhandig geformuleerd om er geachte heer of mevrouw X boven te zetten. Dan probeer ik wat anders te vinden. De Amsterdamse ambtenaren zetten er dan boven “beste G. Jansen”. Dat is veel te gemeenzaam. Ook rammelt het Nederlands. Onze taal kent daarvoor de prachtige aanhef “waarde”. Daarna laat je de voorletters weg. Dus: “Waarde Jansen, U was vijftien seconden te laat op de afspraak. Derhalve passen wij een sanctie toe en korten Uw uitkering met vijfendertig procent.”. Het is altijd ongebruikelijk geweest om boven brieven aan vrouwen “waarde” te zetten. Die moeten daar dan maar aan wennen en voor de rest niks. Nog een fraai voorbeeld: “Uw eventuele partner is ook welkom bij de bijeenkomst”. Lekker is dat als de gemeente je significant other aanduidt als “uw eventuele partner”. Zet dan: U mag iemand (of: een gast) meenemen naar de bijeenkomst”. Klaar is Kees. Dat varkentje is gewassen. En de gemeente maakt zich niet druk over de precieze relatie tussen de genodigde en de gast. Dat gaat de overheid ook geen donder aan.

Het is allemaal niet zo moeilijk als je een beetje ontspannen door het leven stapt. Echt niet. En wat de Wc’s betreft, voor mijn part maken ze die allemaal voor iedereen toegankelijk. Je kunt altijd achter de deur verdwijnen en daar je privé totaal beleven. Dus ook dat kan geen probleem zijn. Anders gezegd: niemand hoeft de pisbak te gebruiken. Ook niet personen die naar eigen inzicht zitten met een misplaatste lul. Je kunt ook problemen zoeken. De afdeling Diversiteit Onderwijs Jeugd en Zorg van de gemeente Amsterdam zou heel misschien op zoek kunnen gaan naar andere prioriteiten. Bijvoorbeeld de negatieve gevolgen die de ontmanteling van het speciaal onderwijs met zich meebrengt. Dat treft meer mensen in de ziel dan een verkeerd gekozen briefaanhef.