Zwarte Piet: polderen helpt niet met extremisten

Twee jaar geleden heb ik mijn vingers blauw geschreven over wezen en achtergrond van Zwarte Piet. Ik wees daarbij op de Europese wortels van dit fenomeen. Ik legde uit dat de illustratoren die de kindervriend bijna 170 jaar geleden in zijn huidige vorm tekenden, daarbij zeker géén slaaf voor ogen hadden maar eerder een soort prins, dat de verhouding tussen sint en Piet niet die was tussen een eigenaar en zijn menselijk bezit maar eerder tussen een ridder en een schildknaap, dat in het eerste sinterklaasboek niet alleen de goedheiligman maar ook zijn knecht hoog te paard over de daken galoppeert, dat de vroegste tekenaar Piet neerzette als een oriëntaalse prins en zijn opvolger hem een kostuum aantrok uit de zestiende eeuw, dat heb ik allemaal uiteengezet.

Slechts weinigen gingen daar inhoudelijk op in, bijvoorbeeld door schilderijen uit de zeventiende en achttiende eeuw te vinden waarop zwarte kinderen voorkwamen die exotisch uitgedost bedoeld waren om glans te geven aan de Europese adel. Het lag ingewikkelder zoals blijkt uit Zamore, de Caribische dienaar van de markiezin de la Tour du Pin, geboren Henriette Nancy Dillon, die veel opzien baarde, toen zij met haar man naar Den Haag vertrok omdat hij daar ambassadeur was geworden. Aan de ene kant bewees die Zamore haar allerlei wezenlijke diensten, die alleen maar met discretie en een slimme aanpak tot een goed einde kon worden gebracht, aan de andere kant was hij toch bedoeld om kleur te geven aan de entourage.

En dan die naam: Zamore. Een slaaf was hij zeker niet. Anders had zij hem zo genoemd want op een gegeven moment in het boek, verwerft de markiezin zich wel degelijk slaven. Ze doet dat wanneer zij als vluchteling voor de guillotine van Robespierre in de staat New York een boerderij begint. De slaven bieden zichzelf aan, want er was in die staat net een nieuwe wet aangenomen die ontevreden slaven het recht gaf om zelf een nieuwe eigenaar te zoeken. Bij haar terugkeer naar Frankrijk liet zij de slaven vrij. Dit is mij bekend omdat ik de memoires van de markiezin heb gelezen, waarvan het manuscript tot 1900 of zo in een oude hoedendoos waren blijven liggen, dus wie had daar weet van toen dat eerste sinterklaasboek verscheen. Toch is dit gegeven niet helemaal een sterke stee in mijn betogen want…

Genoeg daarvan! Dit soort gedachtewisselingen helpen niet, want de discussie was twee jaar terug al de argumentatie voorbij. Zwarte Piet is óf een racistische karikatuur, óf een steunpilaar van de Nederlandse beschaving, die zelf weer wordt bedreigd door de islamisering en andere tsunami-achtige verschijnselen, dan wel in de greep is van het institutionele racisme en het daarmee samenhangende white privilege. Het is hard tegen hard, het is het ene uiterste tegen het andere en geïnstitutionaliseerd lijkt vooral de paranoia. De oprechtheid van de tegenstander wordt maar al te vaak in twijfel getrokken. Als sinterklaasvierders onderstrepen dat Piet geen onderdanige slaaf is en evenmin een uiting van hun racistische overtuigingen dan wordt dat weggezet als leugenarij of op zijn best vals bewustzijn. Omgekeerd wordt de eerlijke overtuiging van de tegenstanders op grove wijze in twijfel getrokken.

Extreem rechtse tokkies Daarbij slagen extreme rechtse tokkies (het is hun eigen term) er momenteel het beste in om Zwarte Piet onmogelijk te maken. Elke haatmail die zij afvuren op Sylvana Simons en haar medestanders is een godsgeschenk voor Quinsy Gario en de zijnen, die dat de vrienden van Zwarte Piet met een triomfantelijk lachje voorhouden. Zie je wel waar je je mee associeert? Je moet de racist in jezelf eens leren ontmoeten.

Zo wordt niet alleen de kindervriend kapotgemaakt, maar gaan ook de onderlinge maatschappelijke verhoudingen teloor. De discussie rond Zwarte Piet is een splijtzwam geworden die de goede sfeer in Nederland sterk schaadt.

Is dat een reden om er nu maar mee op te houden? Is dat voldoende aanleiding om te gaan polderen en het vermaledijde zwart van Piet dan maar op te bleken en over te schilderen in de hoop dat er iets uitkomt waar iedereen net genoeg in terugvindt om er vrede mee te hebben? Deligitimeren racistische aanvallen Zwarte Piet zoals de honderd BN-ers denken, die de NPO per brief hebben opgeroepen de zwartheid van Piet en hem misschien zelfs uit het Sinterklaasjournaal te verbannen?

Volgens mij niet.

Radicalen Polderen helpt niet met extremisten. Dat blijkt uit de collectieve ervaring van dit land. Wij zijn altijd een verdeeld volk geweest dat dankzij het compromis zijn samenhang wist te bewaren. Tegelijkertijd bestonden er altijd radicalen die zich daaraan konden onttrekken en alle ruimte kregen om argumenten, of als het in hun karakter lag, vitriool te spuien. Hun vertegenwoordigers zetelden in de Tweede Kamer en maakten daar deel uit van wat de redelijke massa “splinterpartijen” noemde. Zij stonden in de zijlijn met als enig gezelschap het eigen torenhoge gelijk.

“Laten uitrazen” is ook een Nederlandse traditie net als “ieder in zijn waarde laten” of “leven en laten leven”.

Dat is de beste houding ten opzichte van de nu zo vroeg opgelaaide discussie rond Zwarte Piet. Laat ze uitrazen. Vier het feest zoals je het wilt en zoals je het gewend bent. Jij maakt uit hoe het wordt vorm gegeven. Jij maakt het sprookje voor jezelf en voor je kinderen waar. Laat de spelbedervers in de kou staan waar ze horen. Wat ze ook roepen, hoe ze ook framen op welke wijze ze ook vorm geven aan hun haat en hun obsessie.