Buitenhof: een referendum over het referendum

In deze uitzending van Buitenhof waren Jeroen Dijsselbloem, de beroemde Amerikaanse politieke journalist Ryan Lizza en hoogleraar staatsrecht Wim Voermans te gast. Deze laatste gaf een uitgebreide duiding van de huidige politieke ontwikkelingen over het referendum.

Dijsselbloem bespreekt onder andere de Brexit. Hij is vol vertrouwen dat er uiteindelijk toch een handelsovereenkomst zal ontstaan tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk. Of dit binnen de gestelde termijn zal lukken, betwijfelt hij nog: ‘Zolang ze zelfs binnen het kabinet van May niet weten wat ze willen, wordt het moeilijk onderhandelen’. Dijsselbloem ziet vooral hevige negatieve economische gevolgen van de Brexit voor Groot-Brittannië zelf. Voor Nederland of de EU zelf zal dit volgens hem meevallen.

Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans is in de studio uitgenodigd om de referendumwet te bespreken. Rutte III kwam namelijk in hun nieuwe regeerakkord overeen dat er een streep wordt gehaald door het raadgevend referendum.

Volgens Voermans is dat te wijten aan de twee controversiële referenda die plaatsvonden in de afgelopen jaren. Het referendum over de EU-grondwet en het Oekraïnereferendum. Er wordt over gesproken of het een ‘speeltje van populisten’ is geworden. Voermans ziet hier echter geen reden om het raadgevende referendum dan maar te schrappen.

Voermans denkt dat we als land moeten leren met referenda om te gaan, omdat de regering bijvoorbeeld niet gewend is om referendumcampagnes te voeren, of om goed om te gaan met uitslagen die hen niet bevallen. Ook de architectuur van de wet raadgevend referendum is zou volgens Voermans verbeterd kunnen worden. Bijvoorbeeld de hoeveelheid handtekeningen die nodig zijn om een referendum aan te vragen. Ook zou het volgens hem veel nuttiger zijn om alleen referenda te organiseren over wetten die nog in overweging zijn.

Voermans verbaast zich over de opstelling van D66, die zich nu ook schaart achter de beslissing om het raadgevende referendum af te schaffen, terwijl referenda juist ooit een van de kroonjuwelen van de partij was. De redenering van D66, namelijk een bindend referendum of niets, noemt hij als een voorbeeld van ‘Hollands rekenen’. Hij vergelijkt het met een hongerig voetbalelftal die naar een pizzeria gaat, maar omdat er geen pizza calzone is, maar concludeert dat niemand pizza wil.

Tot slot schoof Ryan Lizza aan om het eerste jaar van Donald Trump te bespreken. Hij legt uit hoe moeilijk het nog kan worden om Trump af te zetten. Hoewel de waardering van Trump over Amerika als geheel historisch laag is, is de waardering van Trump onder republikeinen nog steeds 85%. Trump is onder republikeinen populairder dan de republikeinse partij zelf, waardoor veel traditionele republikeinse politici publiekelijk geen kritiek geven op de zittende president.