Supermarkten verzetten zich tegen meer transparantie over duurzaamheid

Twee liter melk voor 1,75 euro, een kilo gehakt voor 4,99 euro en 500 gram broccoli voor 69 cent. De supermarkten stunten elke week met vlees en andere versproducten. Dat is fijn voor de consument, maar hoe eerlijk is de prijs die wordt betaald voor eten? Boeren verdienen nauwelijks nog aan de productie van voedsel. Ze zitten klem in een systeem van bodemprijzen en steeds hogere opbrengsten per hectare. Daardoor zijn ze onvoldoende in staat te verduurzamen. Ondertussen raakt de bodem uitgeput door overmatig gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Biodiversiteit neemt in razend tempo af.

In deel 4 van een serie over de uitgeputte bodem, onderzoekt Zembla de rol en verantwoordelijkheid van de supermarkten. Als laatste halte tussen boer en consument hebben ze immers een enorme machtspositie. Hoe gebruiken ze die? Uit stukken die Zembla in handen kreeg na een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur (Wob) blijkt dat supermarkten zich actief verzetten tegen de oproep van de Tweede Kamer om jaarlijks te rapporteren over wat ze doen om de voedselketen duurzamer te maken. Die informatie vinden ze “concurrentiegevoelig” en “vertrouwelijk”.

Demissionair minister Carola Schouten (ChristenUnie) van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit noemt het contact met supermarkten “stroperig” en laat in Zembla blijken dat ze teleurgesteld is over de houding van supermarkten. “Ik denk dat ze daar ook echt meer ambities kunnen tonen. Sterker nog, dat die roep vanuit de maatschappij ook steeds groter wordt en dat het ook in hun eigen belang is om daar gewoon transparant over te zijn.” Schouten pleit in Zembla voor een heffing op minder duurzame producten.

Uit de stukken blijkt verder dat supermarkten geen harde afspraken willen maken over het betalen van een hogere prijs aan boeren die duurzamer produceren. Ook klagen ze dat Schouten zich in “negatieve bewoordingen” over hen uitlaat. Ambtenaren adviseren hun minister om waardering uit te spreken voor wat supermarkten “al doen. Dat is nodig om commitment te krijgen voor vervolgafspraken”, zo staat in een nota ter voorbereiding van een gesprek met supermarkten.