Wat Rutte van Shell kan leren

Shell is een voorbeeld van een fantastisch slim, goed georganiseerd bedrijf met een ongelooflijk knappe pr-afdeling. Voordat ik word bestempeld als neo-liberaal: ik ben niet per se tegen ingrijpen door de overheid. Sterker nog, ik zou wel willen dat er een overheid zou zijn die sterk genoeg is om Shell te ontbinden of minimaal onder curatele te stellen.

In de tachtiger jaren onthulde ik al, samen met Derk Sauer, hoe Shell en Esso ons Gronings aardgas via een broekzak-vestzakconstructie, zwaar onder de marktwaarde aan zichzelf verkochten. Die onthulling kostte hen destijds 11 miljard gulden. We toonden aan hoe Shell samen met zes andere multinationale ‘zusters’ een nep-oliecrisis hebben bedacht. Ik maakte een film waarin ik liet zien hoe Shell belangrijke innovaties in de zonnepanelen-industrie al in de tachtiger jaren tegenhield. In de jaren daarna stapelden de affaires zich op (Brent Spar, Nigeria). Shell zocht en vond de juiste toon om met dit soort negatieve publiciteit om te gaan. De onthullingsjournalistiek sloeg maar een minimale deuk in het pakje boter door de fantastische pr-machine van Shell.

Betaalt Shell nu werkelijk mee aan de chaos die zij heeft veroorzaakt in Groningen? Ze krijgt het geld in de toekomst weer terug via de opbrengsten, dat is al afgesproken. Lijdt Shell onder het dichtdraaien van de aardgaskraan? Nauwelijks, immers hoe schaarser het gas wordt, hoe hoger de prijs en winst. Het merendeel van de installaties daar is al tientallen jaren afgeschreven.

Shell laat ons al maandenlang discussiëren over het afschaffen van de dividendbelasting maar blijkt die al vier jaar niet meer te betalen. Op congressen en bijeenkomsten over duurzaamheid voert de charmante directeur Nederland, Marjan van Loon, het hoogste woord over hoe haar bedrijf in de toekomst hernieuwbare energie zal creëren. Maar die toekomst lijkt in de top boven haar pas serieus te worden genomen als alle olie en aardgas werkelijk is verbrand.

Geweldig toch? Daar kan je toch alleen maar van leren als je Rutte heet en al sinds 2010 aan ‘de macht’ bent.

Niet de politiek maar het globale economische systeem bepaalt onze toekomst, schreef ik maandag. Als het gaat om verandering die nodig is om onze toekomst veilig te stellen voor de komende generaties, is het logisch om te kijken naar op welke plekken in de maatschappij werkelijk aan die verandering wordt gewerkt. Het is verkeerd (en ouderwets links) om het bedrijfsleven over één kam te scheren terwijl er juist daar zo verschrikkelijk veel gebeurt op het gebied van verduurzaming, circulaire productie en innovatieve verandering.

Kijk naar de koplopers van MVO Nederland (voorheen de Groene Zaak). Kijk naar de B-corps, een club bedrijven die een nieuwe morele code schrijft. Zie de talloze inspirerende ondernemers die hun winst ondergeschikt maken aan een schone, zorgzame en veilige toekomst. Dan gaat zelfs de meest donkere complotdenker een klein beetje glimlachen.